ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin Irak Kürdistan Bölgesel İdaresi (IKBY) petrolünün ihracatının tekrar başlamasına müsaade vermesi için Irak’a yönelik baskısını artırdığı tez edildi. Reuters haber ajansının mevzu hakkında ‘doğrudan bilgi’ sahibi sekiz kaynağa dayandırdığı haberine nazaran, ABD idaresi Irak’a aksi takdirde İran üzere yaptırımlarla karşı karşıya kalabileceğini işaret etti. Reuters’ın değerlendirmesine nazaran, IKBY’den petrol ihracatının süratle başlamasının İran’ın petrol ihracatında da mümkün bir düşüş yaratabileceği düşünülüyor. Bu da Washington’daki Donald Trump idaresinin Tahran idaresine karşı başlattığı ‘maksimum baskı’ kampanyasının bir kesimi olarak bedellendiriliyor. Kelam konusu baskı siyaseti İran’ın petrol ihracatının sıfıra indirilmesini de öngörüyor.
‘PAZARTESİ GÜNKÜ AÇIKLAMANIN SEBEBİ ABD’NİN ARTAN BASKISIYDI’
Irak Petrol Bakanı, pazartesi günü bir açıklama yaparak IKBY’den petrol ihracatının gelecek hafta tekrar başlayacağını duyurmuştu. Böylelikle iki yıl süren ve tahkim mahkemesine de yansıyan uyuşmazlık çözülecek ve günde 300 bin varilden fazla IKBY petrolü Türkiye üzerinden global pazarlara akmaya devam edebilecekti. Reuters, bu bağlamda Bağdat, Washington ve Erbil’de sekiz kaynakla konuştu. Hususun hassasiyeti münasebetiyle isimlerinin verilmesini istemeyen kaynaklar, yeni ABD idaresinin tırmanan baskısının pazartesi günü yapılan açıklamanın ardında yatan temel faktör olduğunu lisana getirdi.
Kaynakların verdiği bilgiye nazaran, İran komşusu Irak’ı, yaptırımlarla karşı karşıya olduğu bu süreçte iktisadını ayakta tutmak için hayati ehemmiyete sahip bir ülke olarak görüyor. Irak ise hem ABD’ye hem İran’a yakın bir ülke olarak Trump’ın Tahran’ı ‘sıkıştırma’ planının merkezinde yer almak istemiyor. ABD Başkanı Trump ise Irak Başbakanı Muhammed Siya El Sudani’den İran ile ekonomik ve askeri bağlarını kesmesini istiyor.
ABD’NİN IRAK’A BASKISINDA ‘İRAN’ FAKTÖRÜ
Reuters’a konuşan sekiz kaynaktan dördü, Irak’ın pazartesi günü yaptığı açıklamanın çabukla yapıldığını ve petrol akışının yine başlayabilmesi için çözülmesi gereken teknik problemlerin nasıl ele alınacağı konusunda ayrıntılardan yoksun olduğunu anlattı. Reuters, 2023 yılından bu yana Ceyhan Limanı’na IKBY petrolünün gelmemesi sonucu Kürt petrolünün İran’a kaçakçılığının arttığına işaret ederken, ajansa konuşan altı kaynak, ABD’nin bu akışı kesmesi için Bağdat’taki merkezi idareye davet yaptığını tabir etti.
Reuters’ın Temmuz 2024 tarihli haberine nazaran, IKBY’den İran’a her gün tahminen 200 bin varil ham petrol kaçırılıyordu. Kamyonlarla yapıldığı tez edilen bu kaçakçılığın daha az bir ölçüsünün ise Türkiye istikametli olduğu ileri sürüldü. İran’a ham petrol taşınması konusunda bilgi sahibi Iraklı bir petrol yetkilisi, “Washington, Kürt ham petrolünün İran’a ucuza satılmasındansa global pazarlara Türkiye üzerinden ihraç edilmesi için Bağdat’a baskı yapıyor” sözlerini kullandı. ABD idaresinden iki yetkili de ABD’nin Irak hükümetinden Kürt petrolü ihracatını devam ettirmesini istediğini teyit etti. Bu isimlerden biri, bu atılımın petrol fiyatlarındaki üst taraflı baskıyı hafifletebileceğine dikkat çekti.
BEYAZ SARAY YETKİLİSİNDEN AÇIKLAMA
Washington idaresinin IKBY petrol ihracatının devam etmesi için Irak’a yaptığı baskı konusundaki soruya cevap veren bir Beyaz Saray yetkilisi, “Kürt ortaklarımızın kendi petrolünü ihraç etmesine müsaade vermek yalnızca bölgesel güvenlik için değerli olmakla kalmıyor gaz fiyatının da düşük kalmasına yardımcı oluyor” değerlendirmesini yaptı.
Öte yandan, iki kaynak, IKBY petrolünün ihracatıyla ilgili olarak hala ödeme, fiyatlandırma ve bakım hususlarını ilgilendiren çözülmemiş durumlar olduğunu söyledi. Kaynakların verdiği bilgiye nazaran, IKBY’nin başşehri Erbil’de bu hafta yapılan ve iki gün süren görüşmelerden de muahede çıkmadı. Bahse aşina bir kaynak, Irak hükümetinin IKBY’ye ödeme konusunda rastgele bir taahhütte bulunmadan ve ödeme sistemi konusunda netlik olmaksızın ihracatın yine başlatılmasını istiyor. Kaynak, “Biz bunu yapamayız. Garantiler konusunda net bir görüşe sahip olmalıyız” tabirlerini kullandı.
Bunun yanı sıra, IKBY petrolünün yine ihraç edilmeye başlanması durumunda, bunun Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü+ (OPEC+) ülkeleri aşısından da ‘meseleler yaratabileceği’ söz edildi. Buna nazaran, OPEC+ kapsamında Irak’tan petrol üretimini düşürmesi istenirken, IKBY petrolünün de tekrar ihraç edilmeye başlanması ile birlikte OPEC+ arz amacı aşılabilir. Iraklı bir yetkili ise ülkenin petrol ihracatını tekrar başlatıp tıpkı vakitte OPEC+’nın arz siyasetine bağlı kalmasının mümkün olduğunu savundu.
(REUTERS)