Özellikle kırsal kesimde yaşayan toplumlarda doğanın dilinden anlamak için havanın, rüzgarın, yağmurun ve güneşin tarihlerini takip ettiklerine şahit olunur. Kültür tarihi içinde de önemli bir yeri olan doğa takvimine göre toprağın ekimi, mahsulün toplanması, tarlanın sürülmesinin yanı sıra doğanın uyanışı için de bazı tarihlerden bahsedilir. Doğa takvimine göre Şubat ayıyla birlikte kış mevsiminin soğuk ve yağışlı havaları gökyüzünden çekilir, doğa kendini bahara ve sıcak havalara hazırlar. Bu inanışa göre her yıl Şubat ayının sonundan Mart ayına kadar havaya, suya ve toprağa cemreler düşer. Birinci cemre ne zaman nereye düşecek sorusu son günlerin merak edilen sorularından biri oldu. İşte cemre tarihleri
CEMRE DÜŞMESİ NEDİR?
Arapça kökenli bir kelime olan “cemre”‘nin sözlük anlamı kor yani ateştir. Halk arasında ise sıcaklığın artması olarak bilinir. Cemrenin ilkbahar başlamadan hemen önce 7 gün arayla havaya, suya ve toprağa sırasıyla düştüğüne inanılır. Bu düşen cemreler sayesinde hava, su ve toprak ısınır.
Halk arasında cemre düşmesiyle birlikte Hıdırellez ve nevruz kutlamaları başlamaktadır. Cemre düşmesi Türk kültüründe de önemli bir yere sahiptir. Kültür ve edebiyat alanında kendine yer bulmuştur. Osmanlı zamanında Divan şairleri cemre zamanlarında önemli kişilere övgü şiirleri yazarlardı. Bu şiirlere ‘cemreviye’ denilmektedir.
BİRİNCİ CEMRE NE ZAMAN DÜŞECEK?
Halk arasında baharın müjdeleyicisi olarak adlandırılan cemre bir hafta arayla havaya, suya ve toprağa düşecek.
Baharın müjdeleyicisi olarak bilinen cemre ilk olarak 19-20 Şubat’ta havaya düşecek.
İKİNCİ CEMRE NE ZAMAN DÜŞECEK?
İkinci cemre ise 26-27 Şubat tarihlerinde suya düşecek.
ÜÇÜNCÜ CEMRE NE ZAMAN DÜŞECEK?
Üçüncü cemre ise 5-6 Mart tarihlerinde toprağa düşecek.
CEMRE DÜŞMESİNİN TÜRK KÜLTÜRÜNDEKİ YERİ
Türklerin cemreyi Arap halk takviminden ne zaman aldığına dair bir kayıt bulunmadığını ancak Kafkasya ve Anadolu coğrafyasına geldikten sonra buna kültürlerinde yer verdiğini anlatan Prof. Dr. Ekici, özellikle hayvancılıkla ilgilenen toplumlar için hava olaylarının çok önemli olduğunu vurguladı. Ekici, şöyle devam etti:
“Göçebe, kışa hazırlık olarak hayvanlar için sonbahardan biriktirdiği ot yığınları bitmeye yakınsa ciddi bir riskle karşı karşıya demektir. Bu nedenle halk takvimi oluşturmada, gözlemlemede eski Türklerin diğer toplumlara göre çok daha fazla bilgi birikimine sahip olduğunu düşünüyorum.”
Türklerin cemreyi bin yıldır takip ettiğini vurgulayan Ekici, cemrenin bahar bayramına hazırlanmak için de bir işaret olarak görüldüğünü söyledi. Prof. Dr. Ekici, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Türkler bunu çok sevmiş. Yazılı bir kültür oluşturmamamıza rağmen cemreyi gözlemek var halk arasında. ‘Birinci cemre düştü, ikincisini bekliyoruz’, ‘İkinci cemre düştü üçüncüsünü bekliyoruz’ ve ‘Üçüncü cemre sonunda bayram yapacağız’ gibi ifadeler halk arasında kullanılıyor. Azerbaycan’da nevruz öncesinde ‘ahır çarşamba’ kutlamaları var. Bununla cemre arasında bir örtüşme var. Bu da gösteriyor ki nevruzla cemre arasında bir ilişki kurulmuş. 21 Mart’taki nevruza ilk hazırlıklar cemrelerde yapılıyor.”