Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) blog sayfası Merkezin Güncesi’nde Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü Makro Finansal Analiz Müdürlüğü Uzmanı Kübra Bölükbaş, Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü Makro Finansal Tahlil Müdürü Mehmet Selman Çolak ve Başdanışman Eren Ocakverdi tarafından hazırlanan bir tahlil yayımlandı.
Analizde, ferdî kredi kartları bakiyesinin öteki ferdî kredi çeşitlerine nazaran daha süratli büyüdüğüne işaret edilerek, ferdi kredi kartları bakiyesindeki yıllık büyüme oranının geçen yıl yüzde 180’e kadar yükseldiği, bu büyümede talep kaynaklı gelişmelerin yanında kredi kartının ödeme aracı olarak kullanımının da rol oynadığı vurgulandı.
BDDK ve TCMB’den eş güdümlü adım: Kredi kartı borçlarına 60 aya kadar yapılandırma imkanı
Söz konusu blog yazısında, ferdi kredi kartları bakiyelerine ait çeşitli dağılımların incelendiği aktarılarak, “Kart kullanıcılarının büyük çoğunluğunun düşük borç bakiyesine sahip olduğu, toplam bakiyenin az sayıda ve yüksek fiyatlarda borç bakiyesine sahip kullanıcılarda ağırlaştığı görülüyor. Ferdi kredi kartları borç bakiyesi bulunan 28 milyon faal kart kullanıcısının yaklaşık yarısı (14 milyon kişi) 25 bin liranın altında bakiyeye sahip. Fiyatlar yükseldikçe kişi sayısının gerilediği ve 150 bin liranın üzerinde borcu bulunan kullanıcı sayısının toplam içerisindeki hissesinin yüzde 9 olduğu görülüyor. Bu kümenin toplam kişisel kredi kartları meblağı içerisindeki hissesi ise yüzde 50’yi aşıyor” sözlerine yer verildi.
Bireysel kredi kartlarının hanehalkı tarafından yaygın kullanımı ve aylık harcamalardaki dalgalanmayı yumuşatan rolü göz önünde bulundurularak azami akdi faizin başka ferdi kredi çeşitlerinin altında belirlendiği hatırlatılan tahlilde, şu değerlendirmelerde bulunuldu:
“Bu durum, kişisel kredi kartları kanalından borçlanmayı ve tüketimi teşvik ediyor. Öteki yandan, ferdî kredi kartları borç bakiyesini kredilendirme davranışının yüksek bakiye kümelerinde daha yaygın olduğu görülüyor. Kart kullanıcılarının büyük kısmının yer aldığı düşük bakiye kümelerinde ise kredilendirme davranışının daha hudutlu olduğu gözleniyor. Münasebetiyle ferdi kredi kartları bakiyesinin sürükleyicisi olan yüksek bakiyeli kümenin kredilendirme motivasyonunu azaltacak düzenlemelere gereksinim duyuluyor. TCMB’nin kart bakiyesine nazaran kredi kartı azami akdi faizlerinde farklılaşmaya gitmesini de bu bağlamda kıymetlendirmek gerekiyor.”
“BİREYLERİN GELİR PROFİLLERİYLE DE BÜYÜK ÖLÇÜDE AHENK ARZ EDİYOR”
Analizde, bakiyelerin kart kullanıcıları bazında gösterdiği farklılaşmanın, birebir vakitte kelam konusu bireylerin gelir profilleriyle de büyük ölçüde ahenk arz ettiği belirtildi.
Ücretli çalışanların idari kayıtları baz alınarak yapılan hesaplamaya nazaran gelir arttıkça ferdi kredi kartları bakiyelerinin de yükseldiğine dikkatin çekildiği tahlilde, şunlar kaydedildi:
“Yüksek kişisel kredi kartları bakiyelerinin aylık brüt gelir dağılımının üst diliminde ağırlaştığı dikkati çekiyor. TCMB’nin atmış olduğu adımın yüksek gelirli bireylerin kişisel kredi kartları bakiyelerinin büyümesine sıkılaştırıcı tesir yapması bekleniyor.
Özetle, TCMB, kredi kartı azami akdi faizlerinde bakiyeye nazaran farklılaşmaya giderek kredi kartı borçluluğunu azaltmayı teşvik ediyor ve iç talepteki dengelenmeye katkı veriyor. BDDK’nin minimum ödemesi geciken kredi kartları için borç yapılandırma programı açıklaması ile halihazırda borçları gecikmiş bireylerin bu sıkılaştırıcı siyasetten en az ölçüde etkilenmesi sağlanıyor. Kurumlar ortası eş güdümle alınan makroihtiyati önlemler ile dezenflasyon süreci destekleniyor.”