‘Olasılıksız’ ve ‘Empati’ üzere sevilen kitapların müellifi Adam Fawer’ın yeni kitabı ‘Mobuis’, Algan Sezgintüredi çevirmenliğinde April Yayıncılık tarafından yayımlandı.
İsmini sonsuzluk şeridinden alan kitap, start up dünyasından hareketle vakitte seyahat kavramına değiniyor. Start up dünyasıyla çalışan Caleb’in yolu hipster teşebbüsçü Andy ve dahi fizikçi Rowan’la kesişir. Ellerinde dünyayı değiştirebilecek olan bir buluş vardır.
Yeni kitabı ‘Mobius’ vesilesiyle Türkiye’ye gelen Fawer, 15 Ekim-4 Kasım tarihleri ortasında resmen bir edebiyat turnesine çıktı. Okurlarıyla buluşup, kitaplarını imzalayan Fawer’la yeni kitabını, start up dünyasını ve vakitte yolcuğu konuştuk.
Adam Fawer. Fotoğraf: Kadir İncesu. ‘Mobius’ için kapitalizm ve dünyanın geldiği noktaya bir isyan diyebilir miyiz?
Aslında kapitalizmi eleştirmek niyetinde değilim, ben yalnızca mevcuttaki gerçekliği, realiteyi yansıtmak istedim. Bilhassa start up kültürünün ferdî ve aile hayatınız üzerinde ne kadar büyük zorluklar yaratabildiğini yansıtmaya çalıştım.
Teknoloji ve start up dünyasının gelişimi sizi korkutuyor mu? Hırsı ve kapitalizmi böylesine eleştiren bir kitap yazmaya nasıl karar verdiniz?
Yani aslında buna biraz evet diye başlayabilirim zira halkların temsilcisi konumunda olan hükümetler, dünyanın çabucak hemen her yerinde kar hedefi güden şirketleri destekleyebilmek ismine dışarıdan teknoloji hizmetleri alımı yapıyorlar. Baktığımızda uzayın keşfine dair önder rol üstlenmiş olan geçmişin NASA’sının yerine bugün inovasyonun bu alanda çok daha fazlasından mesul olan Space X şirketinin aldığını görüyoruz. Bana şahsen sorarsanız muazzam da bir iş çıkartıyorlar lakin ‘seni endişelendiren nedir?’ diye sorduğunuzda şunu söyleyebilirim ki; gerek Elon Musk olsun gerek tek başına bilyoner olmuş şahıslar olsun, bunların ferdi olarak verdikleri kararların tesirinin milyarlarca insanı etkileyebilecek olması, evet, kaygı uyandırıyor.
Bilimsellikle ideolojiyi bir ortada kullanıyorsunuz fakat kitapta farkındalık da var. Yaşadığımız dünyada farkındalık ve öze dönüş sizce ne kadar değerli?
Tabii ki bilim ve bunun altındaki konseptler üzerine her yeni bilgi edindiğinizde ve bu yeni bilgiyi hayatınızın bir köşesine ilişkilendirebildiğinizde, bunun beklenen felsefi çıkarımları üzerine de baş yorabildiğinizde sanırım dünyaya biraz daha makro, biraz daha üstten bir açıdan bakabiliyorsunuz. Hem kendi hayatınızda neler olduğunu analiz edebiliyorsunuz hem de daha makro ölçekte dünyada neler olup bittiğini daha rahat anlamlandırabiliyorsunuz. Lakin kendini tanımak dediğimizde sanırım içe bakmak, içe dönmek insanın kendi içine dönüp, kendi içini keşfetmesi, bu seyahat insanın biraz daha kendini âlâ tanımasını sağlayabiliyor.
‘ÖLMEDEN EVVEL BABAMI GÖREBİLMEK, ONUNLA KONUŞABİLMEK İSTERDİM’
Kitabın konusunda olduğu üzere diyelim, 20 yıl evvelki halinize ileti yollama imkanınız var. Bu bildiri ne olurdu? Şimdiki hayatınızı değiştirmek ister miydiniz ya da nelerin önüne geçerdiniz?
Genel itibariyle bilmeden yaşamak bence daha güzel ki ben buna benzeri soruları da daha evvel aldım. ‘Geçmişe dönüp gitme bahtınız olsaydı sarfiyat miydiniz?’, ‘Bu hakkınızı kullanır mıydınız?’ gibi… Orada verdiğime misal bir cevap vermek istiyorum. Şayet kelebek tesiri yaratacak formda geçmişe gidebilme ve kelebek tesiriyle geleceği değiştirebilme talihim olsaydı, sanırım bunu yapmazdım zira mevcut hayatım nitekim epey hoş. İki oğlum var, memnunlar, sağlıklılar hasebiyle mevcut hayatımı tehlikeye atacak halde geçmişe gidip, asla bir şeyi değiştirme yoluna girmezdim. Ancak şimdiki bilgimle hiçbir şeyi değiştirme riskini almadan geçmişe gidebilme talihim olsaydı, evet bu fırsatı değerlendirirdim ve ölmeden evvel babamı görebilmek, onunla konuşabilmek isterdim. Zira bir şeyin değerini sahiden kaybetmeden birden fazla insan anlayamıyor. Hasebiyle artık kaybettikten sonraki hislerim ve bilgilerimle geçmişe gidebilseydim çok daha müteşekkir olurdum diye düşünüyorum zira böylesi bir bilgi armağan üzere bir şey!
‘GEÇMİŞE SEYAHAT İMKANSIZ GİBİ’
Teknolojideki gelişmeler geçmişe dönüşümüzü sağlayacak mı sizce?
Eğer şahsî yaklaşacaksak, biraz karamsar olduğumu söyleyebilirim. Kendi şahsi hayatım hakkında biraz daha karamsar yaklaşabiliyorum fakat global yaklaştığımızda biraz daha optimist bakıyorum geleceğe. Bunu da bugün dünyanın içinde bulunduğu mevcut durum için korkutucu olduğunu bilen biri olarak söylüyorum fakat dünya sıklıkla korkutucu sahnelere hamile oldu ya da böylesi anlardan geçti. Bununla bir arada global manada istatistiklere baktığımızda gerek yoksullukla gerek hastalık ve bebek vefatlarıyla gerekse aşılama oranlarıyla ilgili görüyoruz ki, 50 yıl evvelki ortalama bir vatandaşla bugünkü ortalama bir vatandaş o güne kıyasla çok daha uygun şartlar altında yaşıyor. Bu da beni geleceğe dair optimist kılıyor. Bir de ilaveten öznel baktığımda olumlu taraflı bir gidişat var. Doğal ki inişler, çıkışlar olabiliyor ancak müspet taraflı gidişatın bundan sonra da devam edeceğini lakin tekrar içerisinde iniş ve çıkışları barındıracağını düşünüyorum.
Tabii ben bilim adamı ya da fizikçi değilim fakat durduğum yerden baktığımda geçmişe seyahat imkansızmış üzere görünüyor. Bununla bir arada tahminen 200 yıl evvel o vakit için imkansız üzere görünen birçok şey, bugünkü çantada keklik, garanti gözüyle bakıp yaşayabiliyoruz. Dünyanın rastgele bir yerindeki rastgele bir beşerle yalnızca taşınabilir telefonlarımız üzerinden imajlı konuşma yapabiliyoruz münasebetiyle imkansız dediğimiz şeylerin ömrü çok uzun sürmüyor bu yıllarda…
Mobius, Adam Fawer, Mütercim: Algan Sezgintüredi, 520 syf., April Yayıncılık, 2024. Bazen muharrirler karakterlere kendilerinden özellikler koyabiliyor. Caleb karakteriyle sizin ne kadar yakın olduğunuzu düşündüm. Siz de Stanford’da MBA yaptığınıza nazaran aslında beyaz yakalı olma yolunda ilerleyip vazgeçen birisiniz. Caleb’in büsbütün kurmaca bir karakter mi yoksa sizden çokça izler mi taşıyor?
Ben bir romancıyım ve roman yazıyorum. Hasebiyle yazdığım karakterlerin tamamı kurgu karakterler lakin son çıkan kitabım ‘Mobius’, öbür kitaplarıma nazaran birinci tekil şahıs ağzıyla yazdığım birinci kitap, hasebiyle evvelki kitaplarıma kıyasla yazarken en şahsi, en şahsî, en içeriden bana yakın hissettiren kitabım, bu son kitabım oldu ki kitabın anlatıcısı Caleb’a baktığımızda da şimdiye kadar yazdığım tüm karakterlere kıyasla bana kendisini en yakın hissettiren karakter oldu. Kimi en uygun özelliklerimi de kimi en berbat özelliklerimi de Caleb’ın, yani başkahramanımızın belirli hareketlerinde belirli söylemlerinde bulabiliyoruz.
Diğer evvelki yazdığım kitaplarıma baktığımızda da gerçek hayatta tanıdığım bireyleri belirli karakterleri dayandırdığımı söylemek mümkün ya da belli bir kişiliğimin belli bir kesimini çıkartıp, bunu karakteri yazarken genişlettiğimde doğru! Örnek veriyorum, espri anlayışımdan yola çıkıp bu türlü bir karakter yazabiliyorum ya da acı anlayışımı kendimden çıkartıp, buna dayalı bundan ilham alarak bir karakter yazabiliyorum lakin birçok kurmaca metinler için herhalde ya da kendi yazdığım kurmacalar için şunu söylemek mümkündür ki, bütün bu farklı ufak tefek parçalarımı çıkartıp, üzerine yazıp biraz daha kendimi manaya ve keşfetme seyahati sanırım benim için.
‘TÜRK OKUYUCUSU HARİKULADE’
Türkiye’yle ve Türkiye’deki okuyucuyla ilgili ne düşünüyorsunuz?
Türkiye deyince sanırım aklıma gelen birinci özellik dinamik olması diyebilirim lakin Türkiye’de geçirdiğim vaktin büyük kısmını İstanbul’da geçirdim, münasebetiyle Türkiye’ye dair edindiğim izlenimler biraz daha İstanbul’a dairmiş üzere ve onlara yakınmış üzere diyebilirim ancak en son geldiğimde tarih 2009’du. 2009’dan bu yana ne çok şey değişti, bunu görmek hakikaten etkiledi beni. O vakte nazaran çok daha çağdaş, çok daha kozmopolit hissettiriyor ve havada da inanılmaz bir güç var ben de bunu seviyorum. Türkiye seni seviyorum (Türkçe söyledi.)
Türk okuyuculara gelince çok fazla söyleyebileceğim bir şey yok, hakikaten inanılmazlar, harikuladeler, fantastikler fakat bunu söylerken de taraflı olduğumun farkındayım, benimle 30 saniye vakit geçirebilmek için 1 saat kuyrukta beklemeyi seve seve göze alan bir okuyucu kitlem var. Hasebiyle mükemmel olduklarını düşünüyorum ancak karakter olarak baktığımızda benim karşılaştıklarım çok sıcakkanlı, çok dostça bir heyecan barındırıyor içlerinde ve çok zekiler… Fizikçilerle, matematikçilerle, istatistikçilerle tanıştım vakit içerisinde ve çok hoş şeyler söyleyip, benzersiz yorumlarda bulundular, kimisi dedi ki ‘Okuduğum birinci kitaptı sizinkisi’, kimisi dedi ki ‘Okuduğum lakin sevdiğim birinci kitaptı’, kimisi dedi ki ‘beni okumaya sevk etti, okuma alışkanlığı edindim sizin kitaplarınızdan sonra’ ya da kitabımı okuduktan sonra matematik ve fen alanında iktisasını ilerletmek isteyen okuyucularım oldu. Münasebetiyle insan hayatına dokunabilecek, insan hayatını etkileyebilecek formda bir nevi ben de kendi kelebek etkimi yaratmışım üzere hissediyorum. Biraz olsun insanları daha da fazla bilgiye itebildiysem, sanırım en yüksek iltifata olağan olan da budur.
‘ZAMANDA SEYAHAT BENİM İLGİ ALANIM’
Zamanda seyahat temalı birçok roman ve sinema mevcut. Bu alanda bir kitap yazmak bir müellif olarak sizin için risk değil mi?
Bütün kainata baktığımız vakit sanırım insanın doğumundan vefatına kadar yazılabilecek her şey yazıldı, anlatacak her şey anlatıldı. Münasebetiyle bu riski taşıyorsunuz lakin çok hoşuma giden bir laf var, burada da tekrarlayayım ‘Asıl icra eden Yaradan’ın kendisidir’. Bu da demek oluyor ki, aslında yapmakla mükellef olan ‘Yaratıcı’ysa, biz yaratılanların üstüne düşen şey ne yapıyorsan onun en uygununu yapmak oluyor. Ben de bunun değerli olduğunu düşünüyorum. Ancak vakitte seyahat benim bir nevi, tabir-i caizse yalayıp yuttuğum bir alan diyebilirim. Buna dair favori sinema, dizi ve kitaplarım var. ‘Terminatör 1’ ve 2, ‘Geleceğe Dönüş’ sineması ya da ‘Voyager’ gibi TV dizileri vardı. Sanırım meraklı olduğunuz, ilginizi çeken husus hakkında bildikçe, öğrendikçe, bilgi biriktirdikçe bu bahsin doneleri ortasında gidip gelmeniz, oynamanız daha kolay oluyor. Bir şey yazmak istediğinizde, edebiyatta herkesin karşılaştığı bir risk eline kalemi aldığında… Bu alanda herkes yepyeni, herkes yapılmamış bir fikir bulmaya, yapmaya, yazmaya çalışıyor fakat sanırım bir mevzuyu ne kadar âlâ biliyorsanız, ne kadar yalayıp, yutmuşsanız o bahis hakkında bir şey ortaya çıkarmak, bir eser icra etmek o kadar kolaylaşıyor. Münasebetiyle sorunuz risk olduğu için dönüyorum, bence asıl riskli olan vakit seyahatine dair hiçbir şey bilmeden bir şey yazmaya kalkışmaktır.