Böbrekler kaburgaların altında, omurganın sağında ve solunda yer alan 12 cm’ye 6 cm ölçülerinde ve yaklaşık 160 gr yükünde organlardır. Üreterler, mesane ve üretra ile birlikte böbrekler idrar yolunun bir modülüdür. Böbrekler bedende hayati organlardır.
Böbrekler filtre fonksiyonuna sahiptirler ve idrar üretimi yoluyla kandaki toksinleri (üre ve kreatinin) uzaklaştırırlar. Böbreklerin her gün yaklaşık 190 litre kanı süzdüğü kestirim edilmektedir.
Ancak böbreklerin tek rolü bu değildir. Ayrıyeten su istikrarının düzenlenmesini sağlar ve günlük su giriş ve çıkışını istikrarlar. Tansiyon düzeylerinin denetimine katılırlar, kemik iliğinde kırmızı kan hücrelerinin üretimini uyaran bir hormon (eritropoietin yahut EPO) üretirler ve asit-baz istikrarının korunmasına katılırlar. Düzgün çalıştığı sürece rastgele bir komplikasyon olmadan yalnızca bir böbrekle yaşamak mümkündür.
Böbrek yetmezliği, böbrek işlevinin bozulduğu manasına gelir. Farklı nedenleri vardır, bilhassa kandaki üre ve kreatinin artışına yol açar. Böbrek yetmezliği organizmada zehirlenmelere yol açar ve tedavi edilmezse hastanın vefatına yol açabilir. Kronik böbrek yetmezliği ve akut böbrek yetmezliği iki farklı formdur.
Kronik böbrek yetmezliği
Kronik böbrek yetmezliği böbreklerin yavaş, ilerleyici ve geri dönüşü olmayan bir biçimde hasar görmesidir. Böbrekler yavaş yavaş filtreleme yeteneklerini kaybeder. Gelişimi birkaç yıl sürebilir ve hasta diyaliz ve böbrek nakli evresine gelmeden yavaşlatmak mümkündür.
Hastalık uzun müddet sessiz kalır, belirti vermez ve bu nedenle tedavi edilemez. Böbreklerin işleyişindeki bu yavaş bozulma, metabolik atık ve su birikimi, anemi ve kalp ve damar hastalıkları üzere çeşitli komplikasyonlara yol açar. Kronik böbrek hastalığı çoğunlukla diğer bir hastalığın, bilhassa diyabet ve yüksek tansiyonun sonucu gelişir.
Akut böbrek yetmezliği
Kronik böbrek yetmezliği birkaç yıl içinde gelişirken, akut böbrek yetmezliği birdenbire ortaya çıkar. Akut böbrek yetmezliğinin farklı nedenleri vardır. Tansiyonda ani ve süreksiz bir düşüş, kanama, genel enfeksiyon, zehirlenme, idrar yollarının tıkanması üzere birçok durum akut böbrek yetmezliğine neden olabilir.
Akut böbrek yetmezliği süreksiz ve geri dönüşümlü olarak kabul edilir, fakat hastanın böbrekler olağan fonksiyonuna dönerken kalıntıları ve fazla sıvıları yapay olarak bedenden atmak için diyalize girmesi gerekebilir.
Böbrek yetmezliğini gösteren 7 belirti
Böbrekler, çalışma kapasitesi bedenin olağan gereksinimlerinden çok daha fazla olan organlardır. Bu nedenle yalnızca bir böbrekle olağan bir formda yaşanabilir. Böbrekler, ilerleyen bir fonksiyon kaybını telafi edebilirler. Bu nedenle böbrek yetmezliği belirtileri, hastalığın başlangıcından birkaç yıl sonra ortaya çıkar.
Böbreklerin kapasitesi yüzde 50 azaldığında kan belirtileri ve yüzde 75 azaldığında klinik belirtiler ortaya çıkar. Bu nedenle, nizamlı tıbbi takip yoksa böbrek yetmezliği tanısı geç konur.
İşte tanıyı kolaylaştıracak böbrek yetmezliğini gösteren 7 belirti.
Şişmiş göz kapakları
Böbrekler düzgün çalıştığında, bedendeki sıvıları dengelemeye yardımcı olur. Böbrek yetmezliği durumunda, damarlarda ödemi tetikleyen bir genişleme olur. Göz kapaklarının, ellerin ve ayakların şişmesi böbreklerle ilgili bir sorunun ana belirtileridir.
Yüksek tansiyon
Böbrekler muhakkak hormonların sentezi yoluyla endokrin bir role de sahiptir. Bu nedenle böbrekler, hormon üretimi yoluyla tansiyon düzeyleri üzerinde değerli bir rol . Yüksek tansiyon böbreklere ziyan verebilir. Böbrek yetmezliği kalp ve damar hastalıkları için risk faktörüdür. Böbrek hastalıkları çoklukla iskemik kalp hastalığı, kalp yetmezliği, kalp ritmi bozuklukları ile komplike olabilen yüksek tansiyon ile bağlantılıdır.
Çoğu vakit böbreklerde sorunu gösteren belirtiler değil, kalp ve damar sıhhati rahatsızlıkları üzere durumlar görülür. Yani böbrekdeki sıkıntılar, belirtileri nefes darlığı ve çarpıntı olan taşikardi üzere sıkıntılara yol açabilir.
Geçmeyen yorgunluk
Geçmeyen yorgunluk, uzun bir müddet boyunca hastalığın tek belirtisi olabilir. Minerallerin eksikliği yahut fazlalığı, bedeni yoran önemli kalp, beyin ve sindirim problemlerine neden olabilir.
Ayrıca böbrekler, bedendeki kırmızı kan hücrelerinin olgunlaşmasını uyaran eritropoietin isimli bir hormon salgılar. Bu hormonun salgılanması sayesinde kemik iliği hakikat bir hemoglobin düzeyinin korunmasını sağlar. Kronik böbrek yetmezliğinde bu hormonun salgılanması bozulursa kansızlık da ortaya çıkabilir ve ağır ve geçmeyen yorgunluğu tetikler.
İdrar sorunları
Yetersiz tedavi edilen yahut ihmal edilen idrar yolları enfeksiyonları böbrek iltihabına (piyelonefrit) neden olarak böbrek problemlerini tetikleyebilir. Piyelonefrit belirtileri ortasında böbrek ağrısı, kusma, ishal ve ateş bulunur. Bu hastalık, idrara çıkma için sık ve baskıcı dürtülerle kendini gösterir.
Hızlı kalp atışı, baş dönmesi ve çok zayıf hissetme, bulanık yahut koyu renkli idrar, idrar yaparken yanma hissi bu durumun yaygın işaretleridir.
Kilo kaybı ve iştahsızlık
Sebepsiz kilo kilo kaybı ve iştahsıszlık böbrekler tarafından çok hormon salgılanmasıyla ilişkilidir. Kan testinde, bir hormon olan eritropoietinin çok üretimine bağlı olarak kanda dolaşan kırmızı kan hücrelerinin artışının görülmesi, böbrek kanserini düşündürür ve güçlü bir iştah kaybına neden olur.
Hastalar birçok vakit yemek yeme dileğini ve zevkini kaybederler. Yemek yemek artık tıpkı zevki vermez ve alımlı gelmez. Kilo kaybı ile genel durumun bozulması, değerli kilo kaybı, ağızda makus tat, devam eden ateş (38°C’nin üzerinde) ve gece terlemesi en yaygın belirtilerdir.
Mide bulantısı ve kusma
Böbrek taşları, idrar yolunda bir yahut daha fazla küçük taş varlığı ile karakterize bir hastalıktır. Taşlar böbreklerde sıkışabilirler ve renal kolik üzere şiddetli ağrılara neden olabilirler.
Ağrıya ekseriyetle mide bulantısı, kusma ve hatta bağırsak geçişinin ani durması üzere sindirim belirtileri eşlik eder. Bu durum tedavi edilmezse çeşitli çekillerde böbrek yetmezliğine neden olabilir.
Kaşıntı
Böbrek yetmezliği ilerlediğinde, kaşıntı ve kramplar oluşabilir. Kaşıntı ve kramplar böbrekler tarafından artık olağan olarak atılmayan kandaki fosfor ve potasyumun tutulmasından kaynaklanır.
Vücudun her yerinde kaşıntı, hatta döküntüler görülebilir. Bilhassa bacaklarda ve kollarda kramplar en yaygın belirtilerdir.