Krallıkla yönetilen bir Ortadoğu devleti Ürdün. Bu bölgede petrolü ve doğalgazı olmayan az yerlerden biri olsa da Ürdün dinarı, dünyanın en güçlü para ünitelerinden. Suriye, Irak, Lübnan, Filistin, Suudi Arabistan ve Mısır’a hududu var, Ortadoğu’nun ortasında. Ülkede eğitime kıymet veriliyor. Ürdün Üniversitesi, dünyanın en uygun 500 üniversitesi listesinde. Bu mistik ülkeyi adım adım keşfediyoruz..
Büyüleyici antik kentler
Dünyanın yeni 7 mükemmelinden biri olan Petra’yı birinci ‘Indiana Jones-Kutsal Hazine Avcıları’ (Raiders of the Lost Ark-1981) sinemasında görmüştük. Sinemanın tesirinden midir bilinmez, kanyonun ortasındaki bu fevkalade kentle birinci karşılaştığınızda büyülenmemek mümkün değil.
Nebatilerden kalma Petra birebir vakitte UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde. Tarihi MÖ 4’üncü yüzyıla kadar uzanıyor. Ticaretle güçlü olan Nebatiler, vaktinde çok güçlü bir uygarlıkmış. Kentlerini de bu güce yakışır bir ihtişamla kurmuşlar. Roma devrinde gücünü kaybeden Nebatilerden sonra kent Emevilerin ve Abbasilerin egemenliğine girmiş. MS 4’üncü yüzyılda gözden düşen Petra, bir de bölgede şiddetli sarsıntılar yaşanınca, sözün tam manasıyla unutulmuş. 1812’de “Keşfedilmemiş kayıp bir kent var” telaffuzunun peşine düşen İsviçreli gezgin Johann Ludwig Burckhardt’ın kenti ‘tesadüfen’ yine bulmasıyla Petra’nın bahtı bir defa daha değişmiş.
Petra, Yunanca ‘taş, kaya’ manasına geliyor. Bölgedeki kayalarda yüksek ölçüde demir oksit var. Güneş ışınlarının tesiriyle pembenin ve kırmızının birçok tonunu yansıtıyorlar. Bu ışık oyunları sebebiyle ‘Gül Şehri’ ismiyle da anılan Petra’da kaya bloklarının ustalıkla tapınağa, tiyatroya, mezara dönüşümünü izlemek çok hoş.
Bunların ortasındaki en etkileyici yapı olan El-Hazne yani ‘Hazine’nin bir anıt mezar olduğu düşünülüyor. Yüksekliği 40 metre civarındaki yapının üzerinde mitolojiden ilah ve tanrıçalar betimlenmiş. Bu gizemli etkiyi biraz da yoluyla yaratıyor.
Daracık, görkemli bir kanyondan 1.5 kilometre yürüyerek gayenize ulaşıyorsunuz. Bir de Petra’da gece keyfi yaşamanızı öneririz. Zira muhakkak geceler mumlarla aydınlatılan antik kentin ‘Binbir Gece Masalları’nı aratmayan bir imajı var. Petra’nın girişindeki müze muhakkak görülmeye paha.
Ceraş Antik Kenti
En uygun korunan Roma kenti
Amman’a yaklaşık 50 kilometra uzaklıktaki Ceraş Antik Kenti çok görkemli bir Roma kenti. Burası günümüzde Petra’dan sonra Ürdün’ün en büyük ikinci turizm merkezi pozisyonunda. Geçmişin görkemini koruyarak günümüze dek ulaşan en değerli örnekler ortasındaki kente dev Hadrian Kemeri’nden geçerek giriyorsunuz.
At yarışlarının dışında gladyatör karşılaşmalarının da yapıldığı bir hipodrom karşılıyor sizi. Sonra görkemli bir kapıdan kentin merkezine adım atıyorsunuz ve sıradışı mimarisiyle Oval Plaza çıkıyor karşınıza. Çabucak soldaki zirvede dev bir Zeus tapınağı görüyorsunuz. Tapınağın önündeki tiyatro çok düzgün durumda.
Bir Roma kentinin yaklaşık nüfusunu hesaplamak için tiyatro kapasitesini 10 ile çarptığımız göz önüne alınırsa 3 bin 500 kişilik bu yapı bize Ceraş nüfusunun vaktinde yaklaşık 35 bin kişi olduğunu gösteriyor. Oval Plaza’nın devamında Cardo isimli, sütunlarla bezenmiş, dükkânların olduğu anacadde var.
Döneminin çok gelişmiş ticaret kentlerinden biri olan Ceraş yaklaşık 2 bin 100 yıl evvel Roma egemenliğine girmiş. En büyük 10 Roma kentinden biri olmuş. 2 ve 3’üncü yüzyıllarda en görkemli devrini yaşamış. MS 749’da büyük bir sarsıntı sonucu birden fazla kısmı yıkılmış olsa da Ceraş en düzgün korunmuş Roma kentlerinden biri kabul ediliyor. 16’ncı yüzyılın başlarında Osmanlı idaresiyle yine ortaya çıkmış. Hafriyat çalışmalarını 1806’da Alman Jasper Seetzen başlatmış.
Amman’dan yaklaşık 335 kilometre uzaklıktaki Akabe ise ülkenin denize açılan kapısı. Ürdün’ün 26 kilometrelik bu kıyı şeridi Kızıldeniz’in kumsalı ve eşsiz mercan resifleriyle ünlü. İsrail sonundaki kent, Mısır’daki Sina Çölü ve Suudi Arabistan’a da komşu. Liman bölgesinden baktığınızda karşıda İsrail’e ilişkin Eylat’ı görüyorsunuz, onun devamıysa Mısır. Akabe’nin sualtı dünyası birden fazla egzotik adadan daha yeterli. Masmavi denizinde tabanı camdan teknelerle eşsiz mercan ve balık çeşitlerini seyredebilir, hatta dalış yapabilirsiniz.
Lut Gölü, namı öteki Meyyit Deniz.
Denize kıyısı hudutlu olsa da Ürdün’de o denli bir göl var ki dünyaca ünlü. Yeryüzünün en alçakta kalan gölü Lut Gölü, namı öbür Meyyit Deniz. Meyyit Deniz diye anılmasının sebebi yüzde 30’lardaki tuz oranı nedeniyle birkaç organizma dışında hiçbir canlının bu suda yaşayamıyor olması. Yeniden tuz oranı sebebiyle gölde yüzerken batmanız neredeyse imkânsız. Göl, deniz düzeyinin yaklaşık 400 metre altında. Meyyit Deniz’in hem suyunun hem çamurunun içerdiği minerallerle başta cilt hastalıkları ve romatizma olmak üzere çeşitli sıhhat sıkıntılarına güzel geldiği düşünülüyor.
Doğanın mucizesi
Sıra geldi kendinizi diğer bir gezegende üzere hissedeceğiniz Wadi Rum’a… Demir oksit içeriğinin bolluğundan farklı renge sahip kumların, zirvelerin ve kayalıkların hayranlık uyandıran bir tesiri var. Güneş yükselirken ya da alçalırken zirvelerden birine çıkıp tabiatın her gün tekrarladığı mucizesine tanıklık etmek katiyetle yaşanması gereken bir tecrübe. Sabah gündoğumunun akabinde çöl tipleri yapılıyor. Kanyonlara giriliyor, değişik uygarlıkların geride bıraktığı duvar fotoğraflarına bakılıyor. Akşamları kamplarda ‘zarb’ denen, kuma gömülerek pişirilen, yanında zerzevatla servis edilen kebapları tadabilirsiniz. Geceleri gökyüzü yıldızlarla dolu, hatta kimi gecelerde Samanyolu’nu izleyebilirsiniz. Wadi Rum’da, Prens William ve Cambridge Düşesi Catherine’in de tatil için tercihi olan Palmera Camp Wadi Rum çok hoş bir adres. Memories Aicha Luxury Camp da uygun bir konaklama tercihi.
Petra’dan Wadi Rum’a giderken yolunuzun üzerinde Hicaz demiryolunun duraklarından birini görmek öbür bir sürpriz oluyor. İstanbul-Hicaz ortasında yapılması planlanan projenin 2. Abdülhamit tarafından 1900-1908 yıllarında Şam ile Medine ortasındaki kısmı inşa ettirilmiş. Gayesine ulaşamayan demiryolu o günlerin anısına günümüzde bir fotoğraf çekme durağı olarak hizmet veriyor.
Baharat, kilim ve tatlı…
Çöl topraklarıyla verimli Ürdün Vadisi’nde konumlanan Amman’ın tarihiyse 7 bin yıl öncesine uzanıyor. Taşın başrolde olduğu bu kent de İstanbul üzere 7 zirve üzerine şurası. Batı Amman, çağdaş yapılaşmasıyla daha güçlü kesite konut sahipliği yapıyor. Doğu Amman ise tarihi binaları, otantik dokusu, ve mütevazı yerleriyle batının tam zıddı bir sosyoekonomik profil çiziyor. Amman merkezde baharat dükkânları, Ürdün işi kilimler, klâsik eserler ve tatlı satan mağazalar var.
Şehir görünümünü görmek için en ülkü yer olan Amman Kalesi, dünyanın en eski yerleşimleri ortasında sayılıyor. İçinde Emeviler devrinden kalan bir saray, bir Bizans kilisesi ve Herkül Tapınağı’na ilişkin kalıntılar var.
Gökkuşağı Sokağı, Amman’da keşfedebileceğiniz en hoş yerlerden biri. Burada yalnızca kafe ve restoranlar yok. Tıpkı vakitte Meyyit Deniz’in şifalı çamurundan yapılan bakım eserlerini bulabileceğiniz dükkânlar ve kitapçılar var. Kral Abdullah ve Kraliçe Rania’nın uğrak yeri olan ve kentteki en âlâ falafelci olarak bilinen Al Quds’ta kesinlikle bir sandviç atıştırın. “Rahat rahat yiyeceğim” derseniz, adresiniz Sufra olsun. Güzel bir akşam yemeği için Fakhreldin’i tercih edebilirsiniz. Semtte çatı katı restoranları da var. Wild Jordan Center’dan vadi görünümünü izlemek şahane. Cantaloupe’ta da görüntü hoş.
Gökkuşağı Sokağı’ndan ayrılıp yan sokaklarda yürürken yıllarca unutulan lakin yeni açılan mekânlarla tekrar hayat bulan Weibdeh’e de gidip kentin sanatla buluşan yüzüne şahitlik edin.
Seyahatimiz boyunca konakladığımız otellerden çok mutlu kaldık. St. Regis Amman, W Hotel Amman ve Al Manara Aqaba otellerinin genel müdürü Erden Kendigelen’in Türk misafirperverliğini en âlâ halde temsil etmesi bizim için farklı bir gurur oldu. St. Regis Amman’ın 17’nci katındaki Zenith Restaurant’da, Türk şefin elinden çıkan harika lezzetleri de ayrıyeten denemenizi öneririz.
YENİ YEDİ OLAĞANÜSTÜDEN BİRİ
Klasik ‘Dünyanın 7 Harikası’ listesinden günümüzde yalnızca Keops Piramidi görülebiliyor. Bu sebeple 2007 yılında internet üzerinden 100 milyondan fazla kişinin katıldığı bir oylama sonucunda ‘Dünyanın Yeni 7 Harikası’ seçildi. Listede Peru’daki Machu Picchu, Çin Seddi, Brezilya’daki Christo Redentor (Kurtarıcı İsa Heykeli), Meksika’daki Chichen Itza, Hindistan’daki Tac Mahal, İtalya’daki Kolezyum ve Ürdün’deki Petra Antik Kenti var.