Son periyotta Borsa İstanbul’daki süratli yükseliş ve düşüşler dikkat çekiyor. Bu bahiste Cumhuriyet’in sorularını yanıtlayan Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, şu noktaları öne çıkardı:
- Ani yükselişin satışa döndüğü 12 Eylül’e kadar BİST 100 endeksi yüzde 41, bankacılık yüzde 124 arttı. Buna nazaran ana endeks yüzde 7.5, bankacılık yüzde 28 kıymet kaybetti.
- Böyle hareketlerde birileri vurgun vururken, küçük yatırımcı yüklü birileri de büyük kayba uğrar.
- Anlaşıldığı kadarıyla birtakım manipülasyonlar sonucu evvel spot sonra vadeli piyasalarda fiyatlar çok şişmiş ve spot-vadeli makası düzgünce açılmış. Bu, spotta alıp vadelide satarak piyasa faizinin üzerinde önemli bir getiri imkanı doğurmuş. Buna heveslenen kimi spekülatörler de direkt vadelide satış yapmış, kısa konum almışlar. Sonra sıra bunları boğmaya gelmiş (short squeeze). Fiyatlar daha da artınca teminat kapamak zorlaşmış kısa durum alanlarda büyük ziyanlar ortaya çıkmış. Devamında da kimi oyuncular büyük ziyanlarla minderi terkedince, kâr realizasyonlarıyla kaçınılmaz düşüş başlamış.
- Ayrıntılı inceleme manipülasyon yapanları ortaya çıkaracaktır. Lakin burada en önemli üç sorumlu görünüyor: Birincisi, başta Hazine Bakanı Nebati olmak üzere adeta yatırım tavsiyesi veren iktisat idaresi sözcüleri. İkincisi, finansal mantık dışı gelişmelere göz yuman BİST, SPK, Takasbank yetkilileri. Üçüncüsü, piyasada olağan tartılarının ötesinde bilhassa kamu bankalarında ağır süreç yapan kimi aracı kurumlar. En keskin yükselişin görüldüğü 9 Eylül haftasında yabancıların pay satmış olması ise onların bu işte fazla vebali olmadığını düşündürtüyor.
- Ancak bu mide bulandıran gelişmeler küçük yatırımcıların çok dikkatli olmasını, yoğurdu üfleyerek yemesini gerektiriyor.