Fehmi Koru*
Adalet bakanı Bekir Bozdağ “Cumhurbaşkanı adayımız Tayyip Erdoğan’dır, adaylığı yasaldır” demiş…
Gazeteler onun bu açıklamasına mevzuyu kapatıcı bir türel katılıkta yaklaşmak eğiliminde.
Öyle ya, adalet düzeneğinin başındaki hükümet yetkilisinin rastgele bir tüzel bahiste yaptığı açıklamanın tartışmaları sona erdirecek son kelam olması gerekir.
Peki lakin tartışmanın sebebi olan anayasa kararına ne diyeceğiz?
Anayasa husus 101 şöyle diyor: “Cumhurbaşkanı misyon müddeti beş yıldır. Bir kimse en fazla iki sefer cumhurbaşkanı seçilebilir.”
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 2014 ve 2018 yıllarında yapılan seçimlerde halkın oyuyla vazifeye seçildi. İki kere. Anayasanın aktardığım bu hususuna nazaran üçüncü sefer seçilemez.
Adalet bakanı neye dayanarak “Seçilebilir” diyor?
Ülkede mevcut anayasa üzerinde bir güce sahip, mevcut anayasanın hususlarını geçersiz kılmaya yarayacak bir öteki metin, farklı bir ikinci anayasa mı var?
İkinci bir anayasa yok da, mevcut anayasanın aktardığım bu unsuru farklı da yorumlanabilecek bir muğlaklığa mı sahip?
Hayır, ülkemizde mevcut anayasayı geçersiz kılacak öbür bir türel metin bulunmadığı üzere mevcut anayasa hususu farklı yorumlanabilecek bir muğlaklıkta da değil.
Kesin karar içeriyor o unsur ve “Bir kimse en fazla iki kere cumhurbaşkanı seçilebilir” diyor…
Madde ortada dururken nasıl oluyor da adalet sisteminin başındaki bakan “Adaylığı yasaldır” diyebiliyor?
Emin olun, bu sorunun hiçbir makul karşılığı yok.
Anayasanın kesin tabirini iktidarın değiştirmesi mümkündü. 2017 yılında anayasada sistemi baştan aşağıya yenileyen ve ülkeye yeni bir biçim veren düzenlemeler için halkoylaması yapılmış ve halkın oylarıyla istenen değişiklikler gerçekleşmişti.
Parlamenter sistemden başkanlık sistemine o denli geçildi.
O halkoylaması sırasında adalet bakanı tekrar Bekir Bozdağ’dı ve anayasadaki sistem değişikliği ile ilgili düzenlemeler onun başkanlığı altında gerçekleştirilmişti.
Ancak yeni metinde cumhurbaşkanı ile ilgili unsur tekrar kaleme alınırken, evvelki metinde de bulunan “Bir kimse en fazla iki kere cumhurbaşkanı seçilebilir” kararına dokunulmadı.
Dokunulabilir ve o unsura “Bu karar yapılacak birinci cumhurbaşkanı seçiminden sonra uygulanır” cümlesi eklenebilirdi ve Tayyip Erdoğan da o sayede artık yine aday olabilirdi.
Kimileri o kesin cümle için “Unutulmuş” diyor lakin sistem değişikliği içerdiği için üzerinde titizlikle durulmuş ve aylar süren çalışmalar sonrası sonuncu halini almış bir metne böylesine hayati bir bahiste unutkanlık yakıştırmak pek makul gelmiyor.
Politikacıların ağzına “Ben o denli diyorsam, öyledir” çeşidi dokundurmalar yakışır, lakin anayasa bu tıp bir yaklaşımın kabul göreceği çeşitten bir metin olmadığı üzere Bekir Bozdağ da sıradan bir siyasetçi değil. Ülkenin adalet bakanı.
Neredeyse bütün üyeleri AK Parti periyodunda seçilmiş Anayasa Mahkemesi’ne bu mevzuda görüş sorulabilir.
“Bu hususun hakemi Yüksek Seçim Heyeti (YSK); kimin aday olup kimin olamayacağını belirlerken nasıl olsa YSK üyeleri Tayyip Erdoğan’ın ismini de aday ilan ederler” diye düşünülüyor olabilir.
Öyle düşünenler olduğu biliniyor.
Nitekim, AK Parti’nin prestij ettiği medya kuruluşlarında o tarafta yorum yapanlar fazlaca mevcut.
Benim onlara bir itirazım yok, onlar vazifelerini yerine getiriyor.
İtirazım “Cumhurbaşkanı adayımız Tayyip Erdoğan’dır, adaylığı yasaldır” cümlesinin adalet bakanı tarafından sarf edilmesine…
Herkes her mevzuda istediği yorumu yapabilir, ancak adalet bakanı tüzel bir hususta -hele husus anayasa ile ilgiliyse- herkes üzere davranamaz. Anayasaya karşıt bir görüşü ‘yasaldır’ diye sunmaması gerekir adalet bakanının…
O halde?
İşin o haldesi lakin şu olabilir: Bakan Bozdağ “Adayımız Tayyip Erdoğan’dır” der ve Erdoğan’ın adaylığının ‘yasal’ olduğunu söylerken şu andaki durumdan kelam etmiyor, anayasanın bir öteki hususunun gösterdiği çıkış yoluna atıfta bulunuyor. Muhalefet daima seçim tarihinin erkene alınmasını istiyor; o istek istikametinde muhalefetle anlaşarak seçimin vaktinden evvel yapılması sağlanabilir ve o durumda Tayyip Erdoğan üçüncü sefer aday olabilir.
Hukuk hususlarında hassas bir dostumun getirdiği yorum bu.
Makul.
Tamam, o vakit olabilir.
Olabilir, zira anayasanın bir öbür hususu (m. 116), seçim tarihinin TBMM tarafından erkene alınması kuralıyla, iki kere seçilmiş cumhurbaşkanının üçüncü kere aday olabilmesine imkan sağlıyor.
Madde şöyle: “Cumhurbaşkanının ikinci periyodunda Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, cumhurbaşkanı bir kere daha aday olabilir.”
Bu unsur (m. 116) çok açık. “Olabilir” diyor üçüncü devir için…
Çıkış yolunu gösteren bu hususun varlığı, “Bir kimse en fazla iki kez cumhurbaşkanı seçilebilir” kararının farklı yorumlanabilmesinin önünü de kapatıyor. 2017 yılında sistemi yenilemeyi amaçlayanlar anayasayı hazırlarken 101. unsurdaki engelleyici kararı unutmamışlar; çıkış yolunu gösteren cümleyi, engelleyici kararın var olduğunu bilerek 15 unsur sonraya eklemeleri bunu gösteriyor.
Tayyip Erdoğan elbette istediği takdirde yine aday olabilir, lakin bu, seçim tarihinin TBMM tarafından erkene alınması durumunda mümkündür.
Bekir Bozdağ, o açıklamasıyla, aslında muhalefete “Erken seçime -hatta baskın seçime- hazırlanın” tüyosu vermiş oldu.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.