Küçük büyük herkes kalp hastalıklarına yakalanabilir. Lakin birtakım bireyler bu açıdan daha büyük bir risk altındadır. Kalp ve damar hastalıklarında gayrette en değerli adım önlem almaktır. Zira kalp ve damar hastalıkları risk faktörleri nedeniyle daha erken ortaya çıkabilir ve süratle ilerleyebilir.
Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Fatih Mehmet Uçar, bu risk faktörlerini şöyle sıraladı.
1-Diyabet
Diyabet koroner damar hastalığı için en kıymetli risk faktörlerinden biridir. Koroner arter hastalığı sıklığı diyabetik erkeklerde 2, bayanlarda 4 kat fazladır. Kan şekeri yükseldikçe koroner damarlarda tıkanıklık seviyesi ve bununla bağlı olarak kalp krizi riski de artar. Yani diyabetiniz varsa koroner damar hastası üzere tedavi edilmeniz gerekir. Diyabetik hastalarda kan şekerinin düşürülmesi çok değerlidir. Açlık kan şekerinin 120 mg/dL ve 3 aylık ortalama kan şekeri gösteren test pahasının yüzde 7’nin altında tutulmasında fayda vardır. Kan şekeri testinde sağlanan yüzde 1 oranındaki düşmenin damar hastalığı gelişiminde yüzde 30 azalma sağladığı gösterilmiştir.
2-Hipertansiyon
Kan basıncının olması gereken kıymetten büyük olması ya da hipertansiyon için ilaç kullanıyor olmak koroner damarlarda plak oluşumunu artırmakta yahut plak oluşumunu hızlandırmaktadır. Hipertansiyon koroner damar hastalığı riskini yaklaşık 3 kat artırır. Bu nedenle hipertansiyonu olan bir hastada kan basıncını denetim etmek ve en kısa müddette 140/90 mmhg’nin altına düşürmek değerlidir.
3-Yüksek kolesterol
Vücudumuzda farklı kolesterol molekülleri bulunmaktadır. Bunlardan biri, kalp damar tıkanıklığını oluşturan plakların içerisinde bol ölçüde bulunmakta ve makus kolesterol olarak bilinmektedir. Damar tıkanıklığını önlemek için kolesterol seviyesini düşürmek gerekir. Sistemli antrenman ve diyet yapmak makus kolesterolü düşürmek için olmazsa olmaz faktörlerdir. Koroner arter hastalığı riski yüksek bireylerde ise makûs kolesterolü düşürecek ilaçları kullanmak gerekir. Âlâ kolesterol ise damarlarda plak içerisinde bulunan yağ parçacıklarını o bölgeden uzaklaştırarak damar sertliği ve plak oluşumunu azaltmaktadır. Uygun kolesterol seviyesini artırmak kalp sıhhati için çok değerlidir. Uygun kolesterol artışı için yapmamız gereken ise tertipli spor ve antrenmandır.
4-Sigara ve pasif içicilik
Sigaranın ülkemizde yaygın kullanımı nedeniyle kalp damar hastalığı için en kıymetli risk faktörlerinden biridir ve kalp-damar hastalığı riskini 2 kat artırır. Sigara kullanımı koroner damarlarda plak oluşumunu kolaylaştırmakta ve bu plakların üzerinde pıhtı oluşması sonucu gözlenen kalp krizi riskini de ziyadesiyle artırmaktadır. Erkeklerde sigara içmek içmeyenlere nazaran kalp krizi riskini yaklaşık 3 kat, bayanlarda ise yaklaşık 5 kat artırmaktadır. Yalnızca sigara kullananlarda değil pasif içici diye tanımladığımız çevresel sigara dumanına maruz kalanlarda da kalp hastalığı riski artar. Sigara, bırakılmasını takiben kalp damar hastalığı riski birinci yılda yüzde 50 azalır, ikinci yılda ise risk neredeyse hiç sigara içmeyen bireylere yaklaşır. Bu nedenle kalp sıhhati başta olmak üzere genel beden sıhhatimiz için sigaradan ve dumanından uzak durulmalıdır.
5-İleri yaş ve aile öyküsü
Yaş ilerledikçe koroner arter hastalığı riski artış gösterir. Erkeklerde 45 yaş, bayanlarda ise 55 yaş üstünde olmak yahut menopoza girmiş olmak koroner arter kusurluğu için değiştirilemeyen risk faktörleridir. Birinci derece akrabalardan erkek akrabada 55 yaş, bayan akrabada 65 yaşından evvel koroner damar hastalığı kişi için ailesel risk faktörü oluşturur. Yaş ve aile hikayesinde koroner damar hastalığı olması değiştirilemeyen risk faktörleri olduğu için diyabet, hipertansiyon, kolesterol yüksekliği üzere koroner damar riskini artıran hastalıklardan korunmak yahut uygun tedaviler alarak riski azaltmak büyük değer taşımaktadır. Sigara hiç kullanmamak yahut kullanıyorsa en erken müddette bırakmak koroner damar hastalığı riskini azaltacaktır. Obezite ile çaba etmek ve fizikî aktiviteyi artırmak da kalp damar hastalığı riskini azaltacak ziyadesiyle değerli faktörlerdir.
6-Stres
Çok sık gerilim yaşıyorsanız, bunun kalp sıhhatiniz için değerli bir tehdit olduğunu unutmayın. Gerilimle başa çıkmayı öğrenin; gerekirse profesyonel yardım alın.
7-Obezite
Ciddi hastalıklara yol açması, hayat kalitesini bozması ve hayati tehlike doğurması nedeniyle obezite artık bir hastalık olarak kabul edilmektedir. Obez bireylerde koroner arterlerde plak oluşumu artış gösterir. Obezlerde diyabet, hipertansiyon ve kolesterol yüksekliği sıklıkla görülmekte ve bu nedenle kalp-damar hastalıkları riski katlanarak artmaktadır. Fazla kilolu ve obez şahıslar kesinlikle kalori kısıtlaması ve sistemli fizik idman ile kilolarını verme tarafında teşvik edilmelidir.