Milliyet.com.tr/ÖZEL Konya ve Eskişehir’deki yumurta üretimi yapan birkaç işletmede kuş gribi olayı görülmesi üzerine fırsatçılar artırım yapmaya başladı. Çarşıda, pazarda vatandaş yumurtayı son haftalarda artırımlı almaya başladı.
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı konuyla ilgili, “Yumurta yeterliliğimiz yüzde 115, ancak siz yüzde 45 artırım yapabiliyorsunuz. Fırsatçılık tabirinin en bariz örneği budur” dedi. Kesim temsilcileri yumurta bulunamıyor diye piyasanın korkutulmaya çalışıldığını söyledi. Pekala tüketiciler yumurta alırken neye dikkat etmeli? Fiyatlarda genel durum ne?
‘YAŞANAN SORUN KUŞ GRİBİNDEN KAYNAKLI DEĞİL’
Konuyla ilgili merak edilenleri milliyet.com.tr’ye açıklayan Besin Mühendisi ve Kontrol Uzmanı Nurten Sırma şu tabirleri kullandı: “Tarım ve Orman Bakanlığı bu konuda hassas, mevzuyu yanlış tarafa çekmeyin diyor. Alanda yaşanan sorun kuş gribinden kaynaklı bir sorun değil. Şu an alanda sağlıklı hayvanlar ve yumurtaları satışta, orada bir sorun yok. Vatandaşlar şunu bilsin, Türkiye yumurta arzında gerçek sayılarda hiçbir vakit eksiklik yaşamadı, yılda 19 milyar ortalama yumurta üretiliyor. Bunun yüzde 15 ile 35 ortası ihracata gidiyor. İç piyasanın gereksinimi tamamlandıktan sonra bu ihracatlar yapılıyor.
‘PİYASANIN İSTİKRARINI BOZMAYA ÇALIŞANLAR VAR’
Kuş gribinin yaşandığı olay münferit, bölgeseldir. Konya’da aşikâr bölgelerde olaylar olduğunu Bakanlık tespit etti. Buraları 1 yıl güvenlik şartlarına nazaran denetim altına aldı. Hayvanları, yemleri, yumurtaları imha etti. Şu anda denetim altındaki bir durumu konuşuyoruz. Bunu spekülatif haber haline getirip piyasadaki fiyat istikrarını bozmaya çalışan kesitler var. Bu haberler yumurta üreticisine ziyan veriyor hem de tüketiciyi paniğe sevk ediyor.
‘ÜRETİCİDE FİYATLAR YÜKSEK DEĞİL’
Bakan Yumaklı geçtiğimiz günlerde açıkladı. Bu haberlere piyasada prestij edilmemesi gerektiğini, münferit bir olay olduğunu ve denetim atlına alındığını duyurdu. Aslında yumurta üretimi zahmetini çeken, ayağında çizmesi olan, kümes paklığını yapan, tavuk ilaçlarını alan temel üretici kısmında yüksek bir fiyat yok. Üretici tüm maliyetler düştükten sonra 3 lira 60 kuruş ile 3 lira 70 kuruş ortasında bizden çıkıyor diyor.
‘ESAS MALİYET YEM’
Üreticinin yarka denilen 18-20 haftalık, yumurtlayabilen civcivin gelişmiş halini sürü gençleştirme mantığı ile satın aldıkları canlılar var. Tavuk ilaçları var, elektrik maliyeti var, emekçi maliyeti var. En kıymetlisi yumurta üretiminin yüzde 75 masrafı olan yem maliyeti var.
Tüketici gittiği vakit çeşitli yumurtalar ve fiyatları görüyor. Yumurtalar S uzunluk, M uzunluk, L uzunluk ve XL formunda gramajlara nazaran yahut yumurtanın yetiştirilme metoduna nazaran gramajı, kalitesi değiştiği için fiyatları marketlerde değişiyor.
3 HAFTA İÇİNDE YÜZDE 30’DAN FAZLA ZAM
En kolay pazardan bile alabileceğimiz bir koli yumurta diye tanımlanan 30’lu viyollerde 3 no’lu yetiştirilen kafes sistemi ile üretilen en ucuz, vatandaşın en rahat ulaşabileceği yumurta fiyatı şu anda 140 lira. 3 hafta içerisinde neredeyse yüzde 30’dan fazla artırım oldu.
ÜRETİCİ ‘FİYATLARI OLAĞANA ÇEKTİK DİYOR
Yumurta üreticileri “2024 Ocak ayından itibaren fiyatları yıl ortasında düştü. Daha sonra tekrar tıpkı düzeye geldi. Bunu bir artırım olarak değerlendirmeyin, aslında biz mayıs ayında maliyetin altına düşen fiyatları olağana çektik. Münasebetiyle bu bir artırım değildir” diyor.
‘ÜRETİCİ İLE MARKET ORTASINDA ÖNEMLİ MAKAS VAR’
Üretici ile market reyonu ortasındaki fiyat ortasında önemli makas var. Münasebetiyle üreticiden çıktıktan sonra yumurta fiyatı üzerinde tüccar, kurulcu, aracı yahut perakendenin finans gücü ile alanda ticari manada farklı fiyatlamalar yumurta fiyatlarındaki yüksek seyrin nedeni olarak düşünülebilir.
‘MARKETTE 30’LU YUMURTA 215 TL’Yİ GÖRDÜ’
Yumurtanın üzerine bakıldığı vakit bir numara muharrir. O numaralar 0-1-2 yahut 3 olarak tanımlanır. Fiyatı en ucuz olan kafes tipi üretim no 3 ile başlar. Üzerinde no 3 yazan, 30’lu kolilerde ortalama yumurta fiyatı şu anda 139.5-140 lira aralığındadır. Marketlerde vakit zaman 210-215 TL üzere sayılar, yüksek fiyatlar görüyoruz. Bu sayılar aslında piyasa fiyatının üstünde sayıdır. Tüketici döviz kuru ve nakliyede bariz artış olmadığı halde yüksek artışların nedenini araştırmalıdır.
VATANDAŞ NE YAPMALI?
Haksız fiyat artışı ile ilgili e-Devlet üzerinden aldığı eserde olağan dışı bir artış gördüğünde buraya müracaat edip mevzuyu bildirsinler. Ticaret Bakanlığı’nın kontrolüne vesile olurlar ya da ALO 175 olan Tüketici Müşavere Sınırını arayarak ellerindeki eserin Bakanlığın kontrolüne tabi olmasına sebep olabilirler.
‘İÇ PİYASADA YUMURTA GÜVENLİĞİNDE SORUN YOK’
İç piyasada yumurtanın besin güvenliği manasında bir sorunu yok. Yıl içerisinde periyot dönem üretici maliyetlerin altında satış da yapmak zorunda kalıyor. Aslında ana sorun şu: Yumurta üretiminde plansız bir üretim hakim. Bu hem üreticiyi hem de tüketiciyi zorluyor, planlı üretim kural.”