Ece Göksedef
Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve ülkenin fiili yöneticisi pozisyonundaki Muhammed bin Selman’ın Ankara’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmesi başladı.
Erdoğan, Muhammed bin Selman’ı Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde resmi görenle karşıladı. İkili görüşme sonrası heyetler ortası görüşmeye geçilecek. Akabinde iki önder birlikte akşam yemeği yiyecek.
Muhammed bin Selman’ın Ankara ziyareti, yıllar süren tansiyonun akabinde Türkiye ve Suudi Arabistan için kritik değerde.
Türk Lirası’nın son aylarda rekor seviyede bedel kaybetmesi, resmi yıllık enflasyonun yüzde 70’in üzerine çıkması üzere önemli ekonomik sıkıntılarla boğuşan Türkiye için bu güçlü yer altı kaynaklarına sahip Körfez ülkesinden gelecek yatırım, kısa vadeli de olsa olumlu bir tesir yaratabilir.
Ukrayna savaşıyla birlikte artan petrol fiyatları sonucu Suudi Arabistan’ın bu yılki kârının 400 milyar doların üzerine çıkması bekleniyor. Krallık, bu sebeple dış yatırımlarını da artırmak için fırsatlar kolluyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Nisan ayı sonunda Suudi Arabistan’ı ziyaret etmiş, ziyaret öncesi Türk yetkililer Suudi mevkidaşlarıyla ticaret ve güç başta olmak üzere çeşitli alanlarda mutabakatlar ve mutabakatlar imzalama tarafında çalışmalar yürütmüştü.
Ancak bu çalışmalar karşılık bulmamıştı.
Şimdi ise durum Riyad için de farklı. ABD Lideri Joe Biden, Temmuz ayında Suudi Arabistan’a bir ziyarette bulunacağını açıkladı. Biden’ın ziyaretinin en değerli gündem hususu, Ukrayna savaşıyla birlikte sert yaptırımlar uygulanan Rusya’dan gelen güce bağlı kalınmaması için Suudi Arabistan ve petrol zengini Körfez ülkelerinin güç arzını artırması talebi olacak.
‘Bin Selman, Biden idaresine oyun kurucu olduğunu göstermek istiyor’
Beklentilerin bilakis Biden, bu ziyarette Muhammed bin Selman’la ikili görüşme yapmayacağını duyurdu.
Muhammed bin Selman da hem Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayetiyle ilgili uzaklıklı tavrını koruyan hem de bölgesel rakibi İran’la yine nükleer müzakere masasına oturan Biden’ın ziyareti öncesi, bölge ülkeleriyle temaslarını sıklaştırdı.
Veliaht Prensi Türkiye’den evvel Pazartesi günü Mısır ve Salı günü de Ürdün’e giderek bu ülkelerin başkanlarıyla görüştü. Bir Suudi yetkilinin yaptığı açıklamaya nazaran “Biden ziyareti öncesi konumlarını koordine etmek ve netleştirmek amacıyla” yapılan bu ziyaretlerin akabinde Muhammed bin Selman, boru çizgileriyle bölgedeki bir öbür güç merkezi olma potansiyeli taşıyan Türkiye’ye gitti.
Muhammed bin Selman, Biden’ın ziyareti öncesi bölgede oyun kurucu olduğunu göstermek istiyor olabilir mi?
Singapur Ulusal Üniversitesi Ortadoğu Enstitüsü’nden Dr. James Dorsey’ye nazaran bu türlü. Dahası, bu sayede Ankara’nın istediği yakınlaşma da sağlanabilir:
“Bu bir güç yahut ticaret mutabakatı sorunu değil, bu ziyaretten bu mutabakatlar çıkar yahut çıkmaz fakat bence Muhammed bin Selman buradan birkaç şey kazanmak istiyor. Bunlardan biri Biden’a karşı konumunu güçlendirmek. Yalnızca bir şeylere mani olabildiğini değil, yine inşa edebildiğini de göstermek istiyor. Suudi Arabistan’ın Müslüman dünyanın başkanı olduğunu, önderini sevse de sevmese de Biden’ın bu ülkeyi ciddiye alması gerektiğini kanıtlamaya çalışıyor.”
Dr. Dorsey, 2 Ekim 2018’de İstanbul’daki Suudi Arabistan Konsolosluğu’nda öldürülen Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı’yla ilgili davanın da Türkiye tarafından Riyad’a devredildiğini hatırlatıyor ve cinayete ait elinde birincil kanıt bulunduran tek ülkenin Türkiye olduğunu, bu sebeple artık Muhammed bin Selman için bir tehdit kalmadığını söylüyor:
“Cemal’in öldürülmesinde Muhammed bin Selman’a yönelik gerçek tehdit, Türklerin elinde ispat olmasıydı. Amerikalıların elindeki ispatların birden fazla bağımsız kanıtlar değil, Türkiye tarafından sağlanan kanıtlar. Bu mevzuyu Türkiye ile çözmüş olmak, Kaşıkçı cinayetiyle ilgili rastgele bir etkiyi de yok etmiş oldu.”
Haziran 2017’de Muhammed bin Selman’ın veliaht prens olması ve Katar’a uygulanan ambargoda Türkiye’nin Katar’a takviye vermesi, akabinde da Kaşıkçı cinayetinde Türkiye’nin aldığı sert tavır iki ülke ortasında münasebetlerin gerilmesine yol açmıştı.
Türkiye, Cemal Kaşıkçı cinayetiyle ilgili elde ettiği tüm ispatları ABD idaresi ve Birleşmiş Milletler raportörüyle paylaşmış, üst idarenin cinayetten sorumlu olduğunu savunmuştu.
Ancak Birleşik Arap Emirlikleri’yle (BAE), Mısır, İsrail üzere ülkelerle yakınlaşan ve iktisatta yaşadığı önemli problemler nedeniyle yabancı yatırıma gereksinim duyan Ankara, bu bahiste Riyad’ın taleplerine üç buçuk yılın akabinde olumlu cevap vermişti.
Türkiye’de görülen ve Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın yakın etrafındaki yetkililer de dahil 26 Suudi Arabistan vatandaşının yargılandığı dava Nisan ayında Suudi Arabistan’ın talebi üzerine Suudi yargısına devredilmişti.
Erdoğan’ın Ocak ayından bu yana beklenen ziyareti bu gelişmenin akabinde gerçekleşmişti.