Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının tüm hesapların yine yapılmasını gerektirdiği NATO, ufukta önemli sınamaların yer aldığı bir ortamda değerli bir seçime adım adım yaklaşıyor. Aylardır NATO’nun yeni yüzünün kim olacağına ait isimler lisana getiriliyor, potansiyel adaylar konusunda kestirimler yapılıyor. Vilnius Zirvesi’ne bir aydan az mühlet kalırken şimdi tam manasıyla öne çıkan bir aday olmaması, vazife müddeti daha evvel iki kere uzatılan Genel Sekreter Jens Stoltenberg’le bir müddet daha devam edilmesi fikrine önemli halde yer kazandırıyor.
KİMLERİN İSMİ KONUŞULDU
Şu ana kadar Avrupa Birliği Komitesi Lideri Ursula von der Leyen’den Hollanda Başbakanı Mark Rutte’ye kadar çok sayıda isim ortaya atıldıysa da son dönemeçte sıkça tekrarlanan üç isim var. Bunlar ortasında öne çıkanlardan biri Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen. NATO’ya artık bir bayan Genel Sekreter atanmasının vaktinin geldiğini düşünenler için uygun bir isim olan Frederiksen, Ukrayna siyasetiyle da puan topluyor. Buna rağmen Polonya, Frederiksen’e soğuk baktığını net formda ortaya koydu. Bunun nedenleri ise Varşova’nın Doğu Avrupa’dan bir aday görmek istemesi, üçüncü defa bir İskandinav önderin bu vazifesi üstlenmesini istememesi ve Danimarka’nın belirlenen savunma harcama amacının altında kalması. Türkiye’nin de Frederiksen ile ilgili çekinceleri olduğu sır değil.
Kaja Kallas,Mette Frederiksen
BAKAN MI ÖNDER Mİ
Genel Sekreter olarak eski Sovyetler Birliği ülkelerinden bir ismin atanmasının Ruısya’ya karşı güçlü bir sinyal olacağı görüşünde olanlara da rastlamak mümkün. Bu bağlamda Estonya Başbakanı Kaja Kallas’ın ismi vakit zaman gündeme geliyor. Batı kanadının ise Kallas konusunda kimi telaşları var. Kallas’ın Rusya tersi şahinler ortasında yer alması bu tarafta bir adımın fazla provokatif olabileceğinin düşünülmesine neden oluyor. Bu iki isim vazifeye talip olmadıkları izlenimi verirken vazifeye talip olduğunu gizlemeyen İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace da son aylarda ismi sıkça duyulan isimlerden. Asker kökenli Wallace’ın önündeki en değerli manilerden biri önder değil bakan olması. Daha evvel de bakanlar Genel Sekreter olarak atanmıştı fakat kimi ülkeler NATO’nun başında önder düzeyinde bir isim görmek istiyor. Fransa’nın tercihi de Genel Sekreter’in Avrupa Birliği’nden bir isim olması.
‘UZATMA ARAYIŞIM YOK’
Stoltenberg, 2014’te vazifeye geldi. Birinci uzatma 2018’de, ikincisi ise Mart 2022’de yapıldı. Güç bir devirde başarılı bir performans sergileyen Stoltenberg’in misyonunun kısa müddetliğine bir kere daha uzatılması önemli bir opsiyon olarak değerlendirilmeye başlandı. Ankara’nın da çok düzgün anlaştığı bir isim olarak dikkat çeken Stoltenberg, bahse ait son açıklamasında, “Uzatma arayışında olmadığımı ve işimi sonlandırmaktan öbür bir planım olmadığını tekraren söz ettim” dedi.
ABD-AVRUPA İSTİKRARI
-NATO Genel Sekreteri şu ana kadar daima Avrupa ülkeleri ortasından seçildi. Buna rağmen Avrupa Yüksek Komutanlığı ise ABD’ye emanet.
-NATO’nun kurallarına nazaran, Genel Sekreter oybirliğiyle seçiliyor. Dört yıl olan vazife mühleti karşılıklı istek ile uzatılabiliyor.
-Genel Sekreter’in belirlenmesinde çok sayıda ulusal çıkar ve bölgesel istikrar devreye giriyor. Atama süreci, dikkat edilmesi gereken hassasiyetler olması ve 31 üye ortasında konsensüs arayışı nedeniyle aslında göründüğünden çok daha şiddetli olabiliyor.