Vücuttaki hormonların büyümenin düzenlenmesi, iştah denetimi, açlık ve tokluğun uyarılması üzere pek çok misyonları var. Kilomuzun da hormonlarımız tarafından yönetildiğini söyleyebiliriz.
Dolayısıyla obezitenin yalnızca istikrarsız beslenme ve hareket eksikliğinden kaynaklanmadığını belirten İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, ‘’Günümüzde salgın haline gelen başta kalp-damar hastalıkları, diyabet, kanser ve nörolojik rahatsızlıklara neden olan obezite birden fazla vakit birtakım hormonal hastalıklarla birlikte görülür’’ dedi ve o meseleleri şöyle sıraladı:
İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk
İnsülin direnci
İnsülin direnci, reaktif hipoglisemi ve Tip 2 diyabet obeziteye neden olur. İnsülin, kandaki şekerin kandan ayrılarak hücre içine girmesini sağlar.
Kanda yüksek olan insülin evvelce kan şekerini hücrelere sokar, lakin hücrelerin alabileceğinden daha fazla glikoz bedene girerse insülin artık bu misyonunu yapamaz hale gelir.
İnsülin hormonunun gereğince tesirli olamamasına insülin direnci (rezistansı) ismi verilir. Bu sorun kilo aldırır. Kilo arttıkça bu direnç artar ve şeker hastalığı görülme mümkünlüğü yükselir.
-Reaktif hipoglisemi
Pankreastan salgılanan insülin hormonu, pankreas bezinin çok çalışmasından ötürü yorulması nedeniyle azalır ve evvel acıkma atakları olarak görülen şeker düşüklüğü (reaktif hipoglisemi) sonrasında da kapalı şeker ve hatta şeker hastalığı ortaya çıkabilir.
Reaktif hipoglisemi, diyabeti olmayan bireylerde yemeklerden bir süre sonra oluşan ani kan şekeri düşmesidir. Bilhassa rafine karbonhidratların tüketilmesi bu tabloya yol açar. Hasebiyle sık yemek yenir. Sonucu da şişmanlık olur… Tüm uğraşlarına karşın kilo veremeyenlerin birçoklarında reaktif hipoglisemi vardır.
-Diyabet
Şeker hastalarının büyük bir kısmı obezdir. Şeker hastalığının yanı sıra, pankreasa yerleşen, çok ve otonom insülin salgılayan “insülinoma” denilen tümoral hastalık da insülin direncine bağlı olarak çok yemek ve şişmanlıkla sonuçlanmaktadır.
-Uyku apnesi
Uykuda aşikâr aralıklarla teneffüs durması olarak tanımlanan uyku apnesi de şişmanlığa yol açabilir. Derin uyku başladığı vakit büyüme hormonu, yağları yakan hormon da salınmaya başlar. Bu hormonların salgılanmasında bozukluk olunca bedende bir yağlanma eğilimi ve obezite ortaya çıkar.
-Leptin direnci
Leptin hormonu beyne ‘tokluk’ sinyali gönderen bir hormondur. Eksikliğinde kana bu hormon verilemez, kişi çok yemek yiyerek şişmanlar. Tatlandırıcılar, fazla trans yağ, doymuş yağlar ve rafine karbonhidratlar leptin direncine yol açarak obeziteye neden olur.
-Ghrelin direnci
Beynimize “açlık” sinyali gönderen hormondur. Ghrelin düzeyi yemeklerden çabucak evvel en yüksektir ve yemek yedikten sonra 3 saat içinde düşer. Ne kadar yüksekse kişi o kadar çabuk acıkı. Bu sebeple çoklukla kilo alımı ve obezite ile ilişkilendirilir.
-Tiroit hastalıkları
Tiroit bezinin çalışmaması yahut az çalışması (hipotiroidi) kilo artışı ve ödeme sebep olur. Hipotiroidide metabolizma yavaşladığı için hastada kilo artışı olur. Kilo artışı ise bozulmuş glikoz toleransına, şeker ve kalp-damar hastalıklarına yol açar.
-Polikistik over sendromu
Beyin, hipofiz bezi, yumurtalıklar, böbreküstü bezi ve öteki endokrin organlar ortasındaki bağlantının bozulmasına bağlı olarak; üreme çağındaki bayanlarda sık ortaya çıkan endokrin bozukluktur. Adet düzensizliği, tüylenme ve fazla kilo sorunuyla kendini gösteren bir hastalıktır.
Böbreküstü bezi hastalıkları
Kortizol, gerilim hormonudur ve yüksekliğinin yol açtığı tabloya ‘’Cushing Sendromu’’ ismi verilir.
Diyet ve idmana karşın kilo veremeyen şişman bireylerin bedenlerinde daha çok karın bölgesinde, göğüs ve koltuk altlarında görülen kırmızı-mor renkli çatlaklar, tansiyon yüksekliği, ay dede yüzü tabir edilen bilhassa yanak bölgesinde ve karın bölgesinde yağ dokusu artışı varsa Cushing Sendromu mümkünlüğü düşünülmelidir.
Ne yapabiliriz?
Hormon düzeylerini istikrarda tutmak için sağlıklı yani Akdeniz stili beslenin, yemeklerde proteini, yağı ve karbonhidratı istikrarlı tüketin, yemek saatleriniz sistemli olsun, kalorisi düşük lif istikametinden güçlü besinleri tercih edin, kahvaltınızı yüksek protein içersin, hareket edin ve güzel uyuyun. Nizamlı denetime gitmeyi ihmal etmeyin. Hormonal sıkıntıların kolay testlerle tespit edilip, denetim altına alınabileceğini unutmayın.