TBMM Genel Konseyi’nde, kamu alacaklarına yapılandırma getirilmesini öngören ‘Bazı Alacakların Tekrar Yapılandırılması ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’, TBMM Genel Şurası’nda kabul edildi. Kabul edilen kanunla; halkın vergi dairelerine hangi cinsten olursa olsun tüm borçları yine yapılandırma kapsamına alınıyor. Tüm vergi cezaları, trafik, askerlik, nüfus, köprü, otoyol kaçak geçiş cezaları ve daha evvel hiç yapılandırma düzenlemesinde yer almayan isimli para cezaları, idari para cezaları, tahsil kredisi borçları ve destekleme primi borçları da yeniden yapılandırma kapsamına alınıyor.
31 Aralık 2022 tarihi temel alınacak
Alacaklar için 31 Aralık 2022 tarihi temel alınırken, vergiler, vergi cezaları, idari ve isimli para cezaları, gümrük vergileri, sigorta primleri, topluluk sigortası primleri, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, toplumsal güvenlik takviye primi ile bu alacaklara ait her türlü faiz, artırım, gecikme artırımı, gecikme faizi, cezai faiz, gecikme cezası üzere feri alacaklar kapsama dahil ediliyor.
Düzenleme kapsamında kullanılacak Yİ-ÜFE aylık değişim oranları, Türkiye İstatistik Kurumu’nun her ay için belirlediği 31 Aralık 2004’e kadar toptan eşya fiyatları endeksi (TEFE) aylık değişim oranlarını, 1 Ocak 2005’ten itibaren üretici fiyatları endeksi (ÜFE) aylık değişim oranlarını, 1 Ocak 2014’ten itibaren yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) aylık değişim oranlarını, 1 Kasım 2016’dan itibaren aylık yüzde 0,75 oranını tabir edecek.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, vilayet özel yönetimleri, belediyeler ve YİKOB tahsil dairelerince takip edilen mutlaklaşmış amme alacakları ve belediyelerin ve büyükşehir belediyeleri su ve kanalizasyon yönetimlerinin mutlaklaşmış birtakım alacaklarından düzenlemenin yayımı tarihi prestijiyle vadesi geldiği halde ödenmemiş yahut ödeme mühleti şimdi geçmemiş bulunan vergiler ve vergi cezaları, idari para cezaları, Amme Alacaklarının Tahsil Yolu Hakkında Kanun’a nazaran takip edilen alacaklar, gümrük vergileri ve idari para cezaları ile bu alacaklara ait her türlü faiz, artırım, gecikme artırımı, gecikme faizi, gecikme cezası üzere fer’i alacaklar yapılandırılacak. İhtirazi kayıtla verilen beyannameler üzerine tahakkuk eden alacaklar da mutlaklaşmış alacak olarak yapılandırılacak.
Her bir taşıt için ödenecek olan MTV, taşıta ait idari para cezaları ile geçiş fiyatının en az yüzde 10’unun ödenmesi kuralıyla taksit ödeme müddetince fenni muayeneye müsaade verilecek.
Tütün mamulleri, makaron, yaprak sigara kağıdı ve alkollü içkilerin üreticileri ve ithalatçılarının, eserlerinde kullanmaları gereken özel etiket ve işaretleri kullanabilmeleri için yapılandırılan ve vadesi 1 Mart 2016’dan sonra gelen Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nda yer alan eserlere ait özel tüketim vergisi ve vadesi 1 Ekim 2020’den sonra gelen katma kıymet vergisi ile bu vergilere ilişkin beyannameden doğan damga vergisinin tamamının ödenmesi koşulu getiriliyor.
Düzenlemeden yararlanmak isteyenlerden, öbür koşulların yanı sıra dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları koşulu aranacak.
Kurumların katılaşmamış yahut dava safhasında bulunan amme alacakları yasa kapsamına alınıyor. Buna nazaran, düzenlemenin yayımı tarihi prestijiyle birinci derece yargı mercileri nezdinde dava açılmış yahut dava açma mühleti şimdi geçmemiş olan ikmalen, re’sen yahut idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ait tahakkuklar, istinaf yahut temyiz mühletleri geçmemiş ya da istinaf/itiraz yahut temyiz yoluna başvurulmuş yahut karar düzeltme talep müddeti geçmemiş yahut karar düzeltme yoluna başvurulmuş olan ikmalen, re’sen yahut idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ait tahakkuklar da yapılandırılacak.
Kabul edilen kanunla; yalnızca vergi cezaları/gümrük yükümlülüğüyle ilgili idari para cezalarına ait olarak dava açılmış olması halinde ödenecek fiyatlar, düzenleme kapsamındaki idari para cezalarından ihtilaflı olanlar ile ecrimisillerden ihtilaflı olanların yapılandırılması da düzenleniyor. Düzenlemenin yayımı tarihinden evvel başlanıldığı halde tamamlanamamış olan vergi incelemeleri ile takdir süreçlerine devam edilecek. Bu süreçlerin tamamlanmasından sonra, tahsil edilen vergilerin yapılandırılması ve düzenlemeden yararlanma, ihbarname bildirisine bağlı müracaat ve ödeme müddetleri belirlenerek kurala bağlanıyor. Buna nazaran, düzenlemenin kapsadığı devirlere ait iştirak nedeniyle kesilecek vergi ziyaı cezalarında, cezaya muhatap olanların, cezanın yüzde 25’ini belirtilen mühlet ve biçimde ödemeleri halinde cezanın kalan yüzde 75’inin tahsilinden vazgeçilecek.
Düzenlemenin kapsadığı devirlere ait, yayımı tarihinden evvel pişmanlık talebiyle yahut izaha davet kapsamında verilip, ödeme istikametinden kaidelerin ihlal edildiği beyannameler ile bizatihi verilen beyannameler için kesilen ve düzenlemenin yayımı tarihi prestijiyle bildiri edilmemiş vergi cezaları hakkında da bu kararlar uygulanacak. Düzenlemenin yayımı tarihinden evvel tamamlandığı halde bu tarihte yahut bu tarihten sonra vergi dairesi kayıtlarına intikal eden takdir komitesi kararları ve vergi inceleme raporları üzerine gerekli tarh ve bildirim süreçleri yapılması ve belirlenen fiyatın, belirtilen mühlet içinde ödenmesi kuralıyla teklifin kararlarından yararlanılabilecek.
Bu düzenleme kararlarından yararlanacak mükellefler, Vergi Metot Kanunu’ndaki uzlaşma, tarhiyat öncesi uzlaşma, vergi cezalarında indirim, Gümrük Kanunu’nun uzlaşma, Kabahatler Kanunu’nun peşin ödeme indirimi ile Devlet İhale Kanunu’ndaki indirim kararlarından yararlanamayacak.
Kayıt dışı faaliyetlerin kayıt altına alınabilmesi için işletmelerde mevcut olmasına karşın kayıtlara yansıtılmamış emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların kayıtlara intikal ettirilebilmesini sağlamak için düzenlemeye gidiliyor. Gelir yahut kurumlar vergisi mükelleflerinin kayıtlarının daha sağlıklı hale getirilebilmesi için kayıtlarında yer aldığı halde gerçekte mevcut olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarını fatura düzenlemek ve her türlü vergisel yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle kayıt ve beyanlarına intikal ettirebilmelerine imkan sağlanıyor.
Kabul edilen maddeyle; mutlaklaşmış SGK alacaklarına yapılandırma imkanı da getiriliyor. Buna nazaran, sigortalılık statülerinden kaynaklanan, sigorta primi, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, toplumsal güvenlik dayanak primi, müracaat tarihi prestijiyle ilgili mevzuatına nazaran ödenmesi imkanı ortadan kalkmamış isteğe bağlı sigorta primi ve topluluk sigortası primi, SGK tarafından ilgili kanunları mucibince takip edilen damga vergisi, özel süreç vergisi ve eğitime katkı hissesi asılları ile bu alacaklara ödeme müddetlerinin bittiği tarihlerden düzenlemenin yayımı tarihine kadar geçen mühlet için Yİ-ÜFE aylık değişim oranları temel alınarak hesaplanacak fiyatın belirtilen müddet ve formda ödenmesi halinde, bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme artırımı üzere feri alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilecek.
Yapılandırmadan yararlanmak isteyenler, 30 Nisan 2023’e kadar müracaat yapabilecek
Yasayla; 31 Aralık 2022’den evvel işlenen fiillere ait olup yapılandırma son müracaat tarihine kadar bildiri edilen idari para cezaları da yapılandırılacak. 31 Aralık 2022 ve evvelki periyotlara ait olup yapılandırmaya son müracaat tarihine kadar müracaatta bulunmak kaydıyla birinci taksit ödeme mühleti sonuna kadar tahakkuk edecek SGK alacakları yapılandırma kapsamında olacak. Kanunla; yapılandırma düzenlemesinden yararlanmak isteyenler, 30 Nisan 2023’e kadar ilgili yönetime başvuracak.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, SGK, vilayet özel yönetimleri, belediyeler ve YİKOB’Iara bağlı tahsil dairelerine ödenecek meblağların birinci taksitini 31 Mayıs 2023’e kadar, öbür taksitlerini ise bu tarihi takip eden aylık periyotlar halinde azami 48 eşit taksitte ödeyebilme kuralı aranacak. Hesaplanan fiyatların tamamının birinci taksit ödeme mühleti içinde peşin ödenmesi halinde katsayı uygulanmayacak; feri alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları temel alınarak hesaplanacak meblağların yüzde 90’ının tahsilinden vazgeçilecek. Bu durumda idari para cezalarından yüzde 25 indirim yapılacak; yapılandırma sonucu ödenecek alacağın yalnızca feri alacaktan ibaret olması halinde feri alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranlan temel alınarak hesaplanacak fiyattan yüzde 50 indirim yapılacak.
Dava konusu olan tarhiyatlar, idari para cezaları ve ecrimisillere karşılık düzenlemenin yayımı tarihinden evvel ödeme yapılması halinde, ödenen bu fiyatlar; birinci derece mahkemesinde devam eden davalar ile birinci derece mahkemesince daha evvel verilmiş terkin kararlar için katılaşmamış ve dava safhasında bulunan alacaklara yönelik kararlardan yararlanılmak üzere yapılan müracaatlar üzerine nakden yahut mahsuben iade edilebilecek.
Gençlik ve Spor Bakanlığı, Türkiye Futbol Federasyonu ve bağımsız spor federasyonlarına tescil edilen ve Türkiye’de sportif alanda faaliyette bulunan spor kulüpleri ile düzenleme kapsamında belediyeler ve bunlara bağlı kamu hukukî kişiliğini haiz kuruluşlarca ödenmesi gereken fiyatlar, aylık devirler halinde azami 120 eşit taksitte ödenebilecek.
Düzenlemeyle Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince takip edilen alacaklardan, vadesi 31 Aralık 2022’den evvel olduğu halde 1 Ocak 2023 prestijiyle ödenmemiş ve tüm tahsil daireleri prestijiyle asli ve feri toplamı 2 bin lira ve altında bulunanların tahsilinden vazgeçilecek.
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamından çıkarılan iş yerlerine ait olup, ödeme müddeti 31 Aralık 2020 yahut evvelki bir tarih olduğu halde ödenmemiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, toplumsal güvenlik takviye primi ve idari para cezası asılları toplamı 500 lirasını aşmayan alacaklar ile fiyatına bakılmaksızın bu alacaklara bağlı feri alacaklardan meblağı 10 bin lirayı aşmayanların tahsilinden vazgeçilecek.
Araç muayenelerini müddetinde yaptıramamış olanlar, 30 Eylül 2023’e kadar bu muayenelerin yapılması kaidesiyle muayenede gecikilen her ay ve kesri için alınan yüzde 5 fazla yerine Yİ-ÜFE oranları, düzenlemenin yayımı tarihinden sonra ise aylık yüzde 0,75 oranı kullanılarak bulunan fiyatı ödeyecek.
Büyükşehir belediyeleri, belediyeler ve büyükşehir belediyeleri su ve kanalizasyon yönetimlerince takip edilen ve vadesi 31 Aralık 2020’den evvel olduğu halde düzenlemenin yayımı tarihi prestijiyle ödenmemiş ve her bir alacağın tipi, devri, asılları başka ayrı dikkate alınmak suretiyle fiyatı 250 lirayı aşmayan asli alacakların ve fiyatına bakılmaksızın bu asıllara bağlı feri alacakların, aslı ödenmiş feri alacaklardan fiyatı 500 lirasını aşmayanların tahsilinden vazgeçilecek.
Genç girişimcilere sağlanan kar istisnası fiyatı, 1 Ocak 2023’ten itibaren geçerli olmak üzere, gelir vergisi tarifesinin ikinci diliminde yer alan fiyat olarak belirlenecek.
Tahsil edilen fiyatlar iade edilmeyecek
Yüksek Tahsil Kredi ve Yurt Hizmetleri Kanunu’nda yapılan değişikliğe nazaran, yürürlüğe girdiği tarih prestijiyle geri ödemesi başlamış yahut takip için vergi dairesine bildirilmiş tahsil ve katkı kredilerinden vadesi geldiği halde ödenmemiş olanların asıllarına vade tarihleriyle 9 Kasım 2022 tarihleri ortasında gecikme artırımı, Yİ-ÜFE meblağı, katsayı meblağı üzere alacaklar hesaplanmayacak. Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten evvel tahsil edilen fiyatlar iade edilmeyecek.
Tam mükellef kurumlardan elde edilen risturn istisnası, bağış ve yardımlar üzere birtakım istisna ve indirimler kapsam dışında tutulacak ve ek vergi kapsamına girmeyen mükellefler belirlenecek.
Yasayla; Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Toplumsal Güvenlik Kurumu (SGK), vilayet özel yönetimleri, belediyeler, Yatırım İzleme ve Uyum Başkanlığı (YİKOB) ile ilgili alacaklara yapılandırma imkanı sunuluyor.
Deprem düzenlemeleri
Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların oluşturduğu tesirler dikkate alınarak Vergi Usul Kanunu kapsamında yapılacak müracaatların ve ödenecek taksitlerin müddetleri birer ay uzatılacak. Zorlayan sebep hali ilan edilen vilayetlerdeki dairelere borçlu olanlar, zorlayıcı sebebin sona erdiği tarihi izleyen ayın sonuna kadar başvuracak ve ödemelerini bu süreyi takip eden aydan başlamak üzere belirtilen mühlet ve formda yapacak.
Depremden kendisi, eşi, çocuğu yahut anne ve babası etkilenen hizmet erbabına, patronlar tarafından 6 Şubat- 31 Temmuz 2023 tarihlerinde mevcut fiyat, prim, ikramiye üzere ödemelerine ek olarak yapılan tıpkı yardımlar ile 50 bin lirayı geçmeyen nakdi yardımlar prime temel kara dahil edilmeyecek. Bu yardımlar üzerinden gelir vergisi ve damga vergisi alınmayacak.
Depremden etkilenen vatandaşlara, sahibi oldukları konutları ikamet emeliyle bedelsiz olarak tahsis eden konut sahipleri için emsal kira bedeli uygulanmayacak.
Depremde vefat edenlerin mirasçılarına, sigorta ve emeklilik şirketlerince ve Ferdi Emeklilik Sistemi’nden (BES) yapılan ödemelerden gelir vergisi tevkifatı yapılmayacak. Zelzelede ölenlerin mirasçılarına veraset yoluyla intikal eden mallar ile bunların eşine, çocuklarına, anne ve babasına patronlarca yapılan yardımlar, veraset ve intikal vergisinden istisna tutulacak. Bu formda gerçekleşen intikaller nedeniyle veraset ve intikal vergisi beyannamesi verilmeyecek, ilişik kesme dokümanı aranmayacak. Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanunu kararlarına nazaran tutulması, koruması ve ibrazı mecburi olan defter ve evrakları sarsıntıda zayi olan mükelleflerin, zayi evrakı için yetkili mahkemeye müracaat mühleti 31 Temmuz 2023’e kadar uzatılacak. Bu evrakın vilayet yahut ilçe yönetim konseylerinden alınabilmesine imkan sağlanacak. Yeni defter açılışları kolaylaştırılacak ve yeni defterlerin tasdiki süreçlerinde noter harcı ve noterlik fiyatı alınmayacak.
Mücbir sebep hali ilan edilen yerlerdeki ticari işletme, ticaret şirketleri ve şubelerin zelzele nedeniyle ticaret sicili müdürlüklerinde gerçekleştirecekleri süreçlerde, 31 Temmuz 2023’e kadar harç ve bu süreçlere bağlı fiyat ile Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ilan fiyatı alınmayacak.
Mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde sarsıntıdan ziyan gören esnaf ve sanatkarların ekonomik faaliyetlerine devam etmelerine katkıda bulunmak için 31 Temmuz 2023’e kadar, esnaf sicil müdürlüklerinde yapacakları tescil, terkin, tadil, sicil tasdikname süreçlerinden harç ile sicil gazetesi ilan fiyatı alınmayacak.
Depremde yıkılan yahut ağır hasar gören binalar ile kullanılamaz duruma gelen taşıtlara ait vergi ve katkı hisseleri ile varsa bu alacaklara ait feri alacakları terkin edilecek. Taşıtlar üzerindeki vergi dairelerince konulan hacizler kaldırılacak. Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların oluşturduğu tesirler dikkate alınarak Vergi Usul Kanunu kapsamında yapılacak müracaatların ve ödenecek taksitlerin müddetleri birer ay uzatılacak.
Mücbir sebep hali ilan edilen vilayetlerdeki dairelere borçlu olanlar, zorlayan sebebin sona erdiği tarihi izleyen ayın sonuna kadar başvuracak ve ödemelerini bu süreyi takip eden aydan başlamak üzere belirtilen mühlet ve biçimde yapacak.
Depremden etkilenen vatandaşlara, sahibi oldukları konutları ikamet maksadıyla bedelsiz olarak tahsis eden konut sahipleri için emsal kira bedeli uygulanmayacak. Sarsıntıda vefat edenlerin mirasçılarına, sigorta ve emeklilik şirketlerince ve Ferdî Emeklilik Sistemi’nden (BES) yapılan ödemelerden gelir vergisi tevkifatı yapılmayacak. Zelzelede ölenlerin mirasçılarına veraset yoluyla intikal eden mallar ile bunların eşine, çocuklarına, anne ve babasına patronlarca yapılan yardımlar, veraset ve intikal vergisinden istisna tutulacak. Bu biçimde gerçekleşen intikaller nedeniyle veraset ve intikal vergisi beyannamesi verilmeyecek, ilişik kesme evrakı aranmayacak.
Mücbir sebep hali ilan edilen yerlerdeki ticari işletme, ticaret şirketleri ve şubelerin sarsıntı nedeniyle ticaret sicili müdürlüklerinde gerçekleştirecekleri süreçlerde, 31 Temmuz 2023’e kadar harç ve bu süreçlere bağlı fiyat ile Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ilan fiyatı alınmayacak.
Depremde yıkılan yahut ağır hasar gören binalar ile kullanılamaz duruma gelen taşıtlara ait vergi ve katkı hisseleri ile varsa bu alacaklara ait feri alacakları terkin edilecek. Taşıtlar üzerindeki vergi dairelerince konulan hacizler kaldırılacak.
2022 yılı matrah artırımı
Yasa teklifine eklenen yeni bir husus ile 2022 yılı için de matrah artırımı getirildi. Buna nazaran; 2022 yılı için matrah artırımında bulunan gelir vergisi mükelleflerinden işletme hesabı temeline nazaran defter tutanlar için 105 bin liradan, bilanço temeline nazaran defter tutanlar ile özgür meslek erbabı için 200 bin liradan, kurumlar vergisi mükellefleri için 500 bin liradan az olamayacak.
Deprem nedeniyle şirketlere getirilen ek vergi unsuru bugün yasa teklifinin görüşmeleri sırasında yine ele alındı ve önergeyle değişikliğe gidildi. Yatırım fon ve ortaklarının istisna kapsamındaki çıkarlarından ek vergi alınmayacak. Öbür taraftan; mikro ve küçük işletmelerin teknoloji geliştirme bölgeleri ile Ar-Ge tasarım merkezlerinin elde ettikleri istisnaya ve indirime husus çıkarları da ek vergi kapsamından çıkarıldı.
Yapılan bir diğer değişiklikle; yurt dışına giden öğrencilerin kamuya olan borçlarını mecburi hizmetlerini yapmadıkları borçlarına yapılandırma imkanı getirildi.
Öte yandan, Adıyaman ve Malatya bölgesinde üretilen kıyılmış tütünde, ÖTV yüzde 50 indirimli hale getirildi.